'How to prevent the derailing of doctors? Lessons from the case Jansen Steur'

In the period 1997-2004, Jansen Steur was working as a neurologist in the Medisch Spectrum Twente (MST) hospital in Enschede, a city in the vicinity of the Dutch-German border. For a long time, the concerns about Jansen Steur’s conduct remained concealed or, at best, were unnoticed.  Due to problems with his direct colleagues, he was allowed to work is splendid isolation and complaints about him were not properly handled.

• How to prevent the derailing of doctors? Lessons from the case Jansen Steur, Leiden Law Blog

Drie jaar gevangenisstraf voor Twentse ex-neuroloog

De rechtbank Overijssel veroordeelt de Twentse ex-neuroloog Ernst J. tot een onvoorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van drie jaar. De rechtbank acht bewezen dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan het opzettelijk benadelen van de gezondheid van acht patiënten met als gevolg zwaar lichamelijk letsel en in één geval de dood. Ook is de verdachte schuldig aan diefstal van een receptenblok, valselijk opmaken van machtigingsformulieren en recepten en aan verduistering. De ten laste gelegde feiten vonden plaats tussen 1997 en 2003.

Opzettelijk benadelen van de gezondheid

Volgens de rechtbank heeft de ex-neuroloog bij acht patiënten verkeerde diagnoses gesteld en daarbij ook een onjuiste behandelwijze toegepast. Dit terwijl hij als arts wist dat bepaalde diagnoses niet gesteld konden worden op basis van de voorhanden zijnde gegevens. Daarbij heeft de verdachte welbewust het risico genomen en aanvaard dat de gezondheid van de patiënten ernstig zou worden benadeeld. Hierdoor heeft verdachte zijn zorgplicht als arts op ernstige wijze geschonden. Bij zeven patiënten heeft dit geleid tot zwaar lichamelijk letsel.

Zelfdoding

Een van de patiënten pleegde suïcide. De verdachte heeft deze patiënt onjuist geïnformeerd door met stelligheid de diagnose van twee dodelijke ziektes mede te delen en daar, tegen beter weten in, zeer lang aan vast te houden. Een en ander is gepaard gegaan met een intensieve behandeling met veel onaangename bijwerkingen. De rechtbank stelt vast dat deze patiënt zich het leven heeft benomen omdat zij in de veronderstelling verkeerde dat zij leed aan een dodelijke ziekte en in het eindstadium daarvan verkeerde. De rechtbank is van oordeel dat de dood van deze patiënt het gevolg is van de benadeling van de gezondheid door verdachte.

Toerekeningsvatbaarheid

Verdachte lijdt aan ADHD en aan een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Ook was er tijdens een deel van zijn loopbaan als arts sprake van een medicijnverslaving. Toch acht de rechtbank verdachte volledig toerekeningsvatbaar. Verdachte heeft ondanks zijn stoornissen ook lange tijd goed kunnen functioneren. Verder is de verdachte als arts en neuroloog als geen ander bekend met de werking en de effecten van medicijnen. Het gebruik van deze middelen komt dan ook geheel voor zijn rekening en risico.

Op te leggen straf

Verdachte heeft zich schuldig gemaakt aan het opzettelijk benadelen van de gezondheid van de acht patiënten. De ernstige gevolgen daarvan spelen weliswaar een belangrijke rol bij de straftoemeting, maar niet zodanig als bij delicten waarbij het opzet van de dader op het gevolg is gericht.

De zeer ernstige gevolgen van de strafbare feiten zijn geweest dat één van de patiënten een einde aan haar leven heeft gemaakt en dat zeven andere patiënten ernstig lichamelijk en psychisch letsel hebben opgelopen. Daarmee is verdachte verantwoordelijk voor het leed van deze patiënten en hun naasten. Hij neemt ook nu nog niet de volle verantwoordelijkheid voor zijn fouten. Verdachte heeft daarnaast met zijn handelen ernstige schade toegebracht aan het vertrouwen in de medische stand en de neurologie. Ondanks dat sprake is van een langdurig onderzoek door justitie en indringende berichtgeving in de media, komt de rechtbank gelet op de ernst van de feiten tot een gevangenisstraf voor de duur van drie jaar.

• Rechtbank Overijssel 11 februari 2014, ECLI:NL:RBOVE:2014:646

'Strafrechtelijke inbeslagname bij de medisch verschoningsgerechtigde'

Strafrechtelijke inbeslagname van medische gegevens bij een verschoningsgerechtigde leidt de laatste jaren tot veel jurisprudentie. In de praktijk verloopt een dergelijke inbeslag- name zo dat, indien een verschoningsgerechtigde zich tegen inbeslagname verzet, de gege- vens in een gesloten en verzegelde envelop in beslag worden genomen. Deze envelop wordt in bewaring gegeven bij de rechter-commissaris. De verschoningsgerechtigde wordt in de gelegenheid gesteld om een beklag ex artikel 552a Sv in te dienen, in afwachting waarvan de stukken in de ongeopende envelop bij de r-c blijven.

De trend in beklagzaken over inbeslagname bij verschoningsgerechtigden is gezet eind jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw in zaken die toen advocaten en notarissen betroffen. In deze zaken heeft de Hoge Raad de contouren neergezet die later terugkomen in de beklagzaken over inbeslagname van medische gegevens bij een verschoningsgerechtigde.

Lees verder:

• Strafrechtelijke inbeslagname bij de medisch verschoningsgerechtigde door Willemien Kastelein (Nysingh advocaten-notarissen te Zwolle) in Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 2013 (37) 8

'De Zaak Ernst Jansen (Steur): Een Tuchtzaak Met Een Juridisch Staartje?'

Onlangs deed het Regionaal Tuchtcollege Zwolle uitspraak in de tuchtzaak die namens vijf voormalige patiënten tegen ex-neuroloog Ernst Jansen (voorheen Jansen Steur) aanhangig was gemaakt.

Zoals verwacht heeft het Tuchtcollege Jansen het recht ontzegd om (wederom) in het BIG-register te worden ingeschreven. De vraag is echter of een dergelijk middel een geval als dat van Jansen in de toekomst zal kunnen voorkomen. Nederland mag immers voorstellen tot intensivering van bilaterale contacten hebben gedaan, landen als Duitsland zijn om allerlei redenen veel terughoudender bij het delen van gevoelige informatie.

Lees verder:

• De Zaak Ernst Jansen (Steur): Een Tuchtzaak Met Een Juridisch Staartje? Dirk Zwager Gezondheidsrecht
• Uitspraak van het Regionaal Tuchtcollege Zwolle van 20 december 2013, ECLI:NL:TGZRZWO:2013:10

Eis 6 jaar tegen Twentse ex-neuroloog

Een zaak met grote impact op zowel de slachtoffers als de maatschappij. Zo noemde de officier van justitie de zaak tegen de Twentse ex-neuroloog die ervan verdacht wordt negen patiënten te hebben mishandeld en hen aan hun lot te hebben overgelaten door - vooral - het stellen van foute diagnoses. Voor de rechtbank in Almelo eiste de officier daarom dinsdag een celstraf van 6 jaar tegen de verdachte. De ex-neuroloog wordt er ook van verdacht formulieren voor de aanvraag van een Alzheimermedicijn te hebben vervalst, recepten te hebben vervalst om in zijn medicijnverslaving te voorzien, een receptenblok van een collega te hebben gestolen en bijna 90.000 euro te hebben verduisterd bij een stichting voor wetenschappelijk onderzoek.

Tegen de ex-neuroloog werd in 2009 voor het eerst aangifte gedaan. Toen werkte verdachte al zes jaar niet meer in het Twentse ziekenhuis waar hij zijn patiënten behandelde. De ex-neuroloog moest het ziekenhuis verlaten vanwege een verslaving aan slaapmiddelen. Later werd duidelijk dat hij ook foutieve diagnoses heeft gesteld bij zijn patiënten. Die verslaving heeft volgens de officier van justitie daarbij een belangrijke rol gespeeld. "Uit het dossier komt een beeld naar voren van een verdachte die zijn patiënten als proefkonijnen gebruikte. (...) Hij verrichtte in afwijking van de beroepsnorm ongebreideld allerlei onderzoeken en schreef medicatie voor zonder indicatie. Dit alles deed hij in een periode dat hij ernstig verslaafd was aan slaapmedicatie". Hij had daarover zelf aan de bel moeten trekken, aldus de officier in het requisitoir.

De eis doet volgens de officier recht aan het grote persoonlijk leed dat de arts zijn patiënten berokkende. Zo stelde hij in strijd met toen geldende regels zonder degelijk onderzoek onjuiste diagnoses, waaronder de ziekte van Alzheimer en Multiple Sclerose, waarvoor hij vervolgens zware medicijnen voorschreef. In de zaken van negen patiënten kwamen deskundigen tot de conclusie dat de ex-neuroloog ver beneden de professionele standaard heeft gehandeld.

De patiënten hebben jaren met het idee geleefd dat zij een ernstige ziekte hadden en werden door verdachte behandeld met zware medicijnen met als gevolg ernstige bijwerkingen. Daarom is volgens de officier van justitie sprake van mishandeling en het opzettelijk in een hulpeloze toestand brengen of laten van zijn patiënten, met zwaar lichamelijk letsel of de dood tot gevolg. Eén patiënt pleegde zelfmoord.

De officier schetste dinsdag opnieuw de complexiteit van de zaak. Dat was een van de redenen waarom het onderzoek lang geduurd heeft. Ook het feit dat de dossiers van de patiënten beoordeeld moesten worden door deskundigen heeft daar een rol in gespeeld. Daarnaast is de zaak ook juridisch ingewikkeld.

De zaak heeft tot veel publiciteit geleid, zo haalde de officier aan in het requisitoir. Dat heeft ertoe geleid dat er meer aandacht is voor de kwaliteit van zorg en het (dis)functioneren van medisch specialisten.

De officier van justitie die het onderzoek leidt is de medisch officier van het Expertisecentrum Medische Zaken. Het EMZ is een van de landelijk expertisecentra van het  Openbaar Ministerie en ondergebracht bij het OM in Rotterdam. Het EMZ heeft in 2011 deze zaak overgenomen van het arrondissementsparket in Almelo.

Bron: OM