Matchfixing, fraude en corruptie binnen de sport

Ten behoeve van een is door onderzoeksjournalisten van de Volkskrant Menno van Dongen en Willem Feenstra een Position paper geschreven, waarmee antwoord wordt gegeven op een aantal kernvragen.

1. Welke signalen van matchfixing, fraude en corruptie zijn er binnen uw gebied bekend?

Wij hebben serieuze aanwijzingen dat er de laatste jaren matchfixing heeft plaatsgevonden in Nederland en ook nu nog plaatsvindt. Dat geldt zowel voor het tennis als het voetbal. Het is lastig om daadwerkelijk aan te tonen dat dit gebeurt, weten we uit ervaring. In het geval van matchfixing bij Willem II heeft het een jaar geduurd voordat we voldoende bewijs hadden om over te gaan tot publicatie, in januari 2015 in de Volkskrant. Ook de KNVB, politie en justitie hebben inmiddels in de praktijk ondervonden hoeveel tijd zoiets kost.

2. Op welke spelelementen hebben deze signalen (voornamelijk) betrekking?

In de meeste gevallen gaat het om de uitslag van een wedstrijd. Bij voetbal wordt doorgaans met voorkennis gegokt op de winnaar of verliezer, het doelpuntenverschil tussen winnaar en verliezer of het totale aantal doelpunten. Gerommel met de uitslag komt vaker voor dan spotfixing: het wedden op onderdelen van een wedstrijd, zoals de speler die de bal als eerste uit schiet of als eerste een rode kaart krijgt. Spelers zijn sneller geneigd in te gaan op aanbiedingen voor spotfixing, maar professionele omkopers manipuleren bij voorkeur de einduitslag.

Je kunt bij gokbedrijven geen astronomische bedragen inzetten op spelelementen als de eerste rode kaart. Wanneer een gokker vaker een dergelijke weddenschap wint, valt hij al snel op, net als de voetballer die in het complot zit. Het is op lange termijn lucratiever en veiliger om de einduitslag te manipuleren. Dat voordeel is groter dan de nadelen, zoals dat je meerdere spelers moet rekruteren en grotere omkoopbedragen nodig hebt.

De sportgokmarkt is zo omvangrijk dat zonder de aandacht te trekken forse bedragen kunnen worden ingezet. Op de Aziatische gokmarkt wordt voor miljoenenbedragen gegokt op gefixte duels. De belangrijkste bookmakers in Azië liggen daar niet wakker van; hun jaaromzet is groter dan die van een multinational als Coca Cola.

3. Hoe groot schat u de invloed van matchfixing, fraude en corruptie binnen uw sport/werkgebied?

Het ene na het andere sportbolwerk is de afgelopen jaren omgevallen. Niet alleen de FIFA werd geteisterd door corruptie, ook binnen de UEFA en de internationale atletiekfederatie IAAF zijn schandalen blootgelegd. Bestuurders én spelers zijn ontvankelijk voor omkoping.

We denken niet dat het merendeel van de wedstrijden in de eredivisie en eerste divisie wordt gefixt, wel dat het structureel gebeurt. Het is moeilijk om zicht te krijgen op de omvang van het probleem, maar het is onze stellige indruk dat er in Nederland meerdere wedstrijden per jaar worden gemanipuleerd.

Bij topclubs is de kans het kleinst, omdat spelers daar relatief goed verdienen. Anderen zwichten misschien al als ze 20 duizend euro krijgen om één duel te manipuleren, zeker als er geen promotie, degradatie of Europees voetbal op het spel staat. In het tennis is dat gevaar nog groter, veel spelers hebben in de praktijk moeite om rond te komen.

4, 5, 6. In hoeverre kan matchfixing, fraude en corruptie in de sport bestreden worden, wat vindt u van het huidige (nationale) beleid en wat moet er nog meer gebeuren?

Dit soort criminaliteit kan worden bestreden, maar nauwelijks door de sport zelf. De KNVB is naar onze mening inmiddels doordrongen van het gevaar van matchfixing, maar moet roeien met de riemen die hij heeft. Voor opsporingsdiensten is het al bijzonder moeilijk om omkoping aan te tonen en te bestrijden, voor een sportbond is het bijna ondoenlijk. Vergelijkbare problemen spelen in onderzoeken naar louche zaakwaarnemers, omstreden (buitenlandse) clubeigenaren en third-party ownership.

Idealiter zou je dit internationaal aanpakken, maar daar verwachten we weinig van. Voetbalbonden als de FIFA en de UEFA, die belast zijn met de bestrijding van matchfixing, zijn allesbehalve schoon. Leidinggevenden laten geregeld andere belangen prevaleren boven een integere sport. In de praktijk levert samenwerking op dit gebied nog weinig op. Wil Nederland zijn competities vrijwaren van criminaliteit, dan moet het zelf initiatief nemen.

Te denken valt aan een eenheid die zich fulltime bezighoudt met de bestrijding van matchfixing, corruptie en fraude in de sport, bestaand uit specialisten van politie en justitie. Leden van de eenheid moeten de gelegenheid krijgen om expertise en een internationaal netwerk op te bouwen. Dat kost uiteraard geld, maar het alternatief is een sportwereld waarin criminaliteit een grote rol speelt.