De Afdeling advisering van de Raad van State heeft advies uitgebracht over het igewijzigd initiatiefwetsvoorstel. Het advies is op 9 april 2015 openbaar gemaakt.

Inhoud wetsvoorstel

Het Huis voor klokkenluiders moet bescherming bieden aan klokkenluiders en zelf onderzoek doen naar misstanden die door klokkenluiders naar buiten worden gebracht. Met het gewijzigde initiatiefwetsvoorstel wordt tegemoetgekomen aan de kritische opmerkingen die in de Eerste Kamer zijn gemaakt over het initiatiefwetsvoorstel waarbij een Huis voor klokkenluiders wordt ingesteld.

Verantwoording door het Huis

De Afdeling advisering merkt op dat de positie van het Huis niet consequent is uitgewerkt. Daardoor is niet duidelijk of het Huis verantwoording moet afleggen aan de minister of aan de Tweede Kamer. De Afdeling advisering acht die verantwoording noodzakelijk en de Tweede Kamer komt daar volgens haar het meest voor in aanmerking.

Onderzoek zonder melding

Het initiatiefwetsvoorstel geeft het Huis de bevoegdheid om op eigen initiatief onderzoek te doen, dus niet alleen naar aanleiding van een melding van een klokkenluider. Dit is een nieuwe taak, die in het oorspronkelijke initiatiefwetsvoorstel niet voorkwam. Deze taak houdt geen verband met een van de doelen van het Huis – het beschermen van klokkenluiders – en brengt het Huis op het terrein van andere overheidsinstanties met een onderzoekstaak, zoals het openbaar ministerie, de inspecties, de Nationale ombudsman en de Onderzoeksraad voor veiligheid. De Afdeling adviseert deze nieuwe taak te laten vallen.

De gang naar de rechter

Het Huis voor klokkenluiders kan niet alleen onderzoek doen naar vermoedens van misstanden bij de overheid, maar kan ook onderzoek doen in de marktsector. Daarbij kan het Huis informatie vragen en schriftelijke stukken opeisen. De onderneming kan daartegen geen beroep instellen bij de bestuursrechter.

De Afdeling advisering merkt op dat toegang tot de rechter een grondrecht is. Als de gang naar de bestuursrechter wordt afgesloten, wordt daarmee automatisch de weg naar de burgerlijke rechter opengezet. Het ligt daarom meer voor de hand om de bestuursrechter bevoegd te verklaren, omdat die gespecialiseerd is in het toetsen van overheidsbeslissingen.

Lees hier de volledige tekst van het advies van de Afdeling advisering en de reactie van de indieners.

Bron: Raad van State