Anonieme, illegale marktplaatsen op internet aangepakt

Politie- en justitievertegenwoordigers uit 25 EU-landen, de Verenigde Staten, Australië en Noorwegen, Eurojust en Europol slaan maandag en dinsdag in Noordwijk de handen ineen om anonieme, illegale marktplaatsen op het internet aan te pakken. Het gaat om verborgen services op het Tor-netwerk, dat de mogelijkheid biedt om jezelf volstrekt anoniem op internet te bewegen. Er wordt wel gesproken van het Dark Web, dat niet toegankelijk is met gewone zoekmachines. Bekende voorbeelden van illegale marktplaatsen zijn: Silk Road 1 en 2, Black Market Reloaded, Agora en Evolution.

Er worden op deze anonieme marktplaatsen vooral illegale goederen aangeboden, zoals harddrugs, kinderporno, wapens en ook huurmoordenaars en organen. Bestellingen worden per pakketpost afgeleverd en zijn moeilijk te onderscheppen.

Internationaal optreden

Het belangrijkste doel van het project ITOM – Illegal Trading on Online Marketplaces – is om een internationaal optreden te organiseren tegen de illegale handel. Het project is twee jaar gleden begonnen door enkele medewerkers van het Landelijk Parket van het Openbaar Ministerie. Het opgezette internationale netwerk is deze week bij elkaar om verdere multidisciplinaire acties te bespreken en opgedane ervaringen uit te wisselen.

Uit de administratie van de door de FBI ontmantelde Silk Road 1 en 2 bleek dat vele tienduizenden orders waren geplaatst bij Nederlandse verkopers. De omzet in Nederland van beide illegale marktplaatsen zou meer dan 32 miljoen euro zijn geweest. Nederlandse verkopers hadden een aandeel van meer dan 10 procent op Silk Road 2. De in Nederland gedane bestellingen vonden hoofdzakelijk hun weg naar Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië en Australië.

Operatie Onymous

Een jaar geleden leidden internationale inspanningen tot Operatie Onymous. Bij deze wereldwijde actie tegen illegale markten op het Dark Web waren 17 landen betrokken.  De door Europol gecoördineerde operatie had tot resultaat: 17 aanhoudingen van verkopers en beheerders en meer dan 410 servers op TOR, waarvan acht verborgen marktplaatsen, werden neergehaald.

Nederlandse verkopers

In Nederland konden mede dankzij de inzet van undercover agenten vorig jaar vijf verdachten worden aangehouden die op criminele marktplaatsen actief waren.

De undercovers kochten bij verschillende gelegenheden vrij gemakkelijk drugs en vuurwapens aan. Na het offline halen van de verborgen website liet de politie een visitekaartje achter met de mededeling dat de site in beslag was genomen. Bij de verdachten werden ongeveer 900 bitcoins, ter waarde van ongeveer een half miljoen euro, in beslag genomen. Vanwege de “zeer ernstige feiten” legde de rechtbankgevangenisstraffen op van 12 maanden tot zes jaar.

In een ander onderzoek wist de politie een van de vermoedelijk grootste online drugshandelaren op te sporen. Na de overdracht van twee tassen met 10 kilopakketten amfetamine en kilo’s blauwe en oranje xtc-pillen en tabletten met een andere partydrugs  hield de politie in december 2014 een  55-jarige man uit IJmuiden aan. De verdachte handelde op verborgen marktplaatsen onder de namen HollandOnline en LowLands.

Bij de doorzoeking van de woning van de verkoper in IJmuiden trof de politie een plastic tas van een supermarktketen aan met meer dan 400.00 euro. Verder troffen de rechercheurs hasj, hennep, xtc-pillen en brokjes MDMA aan. Ook werden 29 afgesloten en geadresseerde postpakketten aangetroffen, die na onderzoek allemaal drugs bleken te bevatten.

Gebruikers van de illegale marktplaatsen hadden de Nederlandse verkoper een hoge waardering toegekend.  Enkele duizenden transacties op Silkroad 1 hadden volgens de eerste berekeningen bijna 800.000 dollar opgeleverd. In beslag genomen postpakketten die van de Nederlandse handelaar afkomstig waren bevatten zonder uitzondering drugs. De behandeling van de strafzaak tegen de verkoper en twee medeverdachten uit Amsterdam en Vleuten wordt verwacht voor begin 2016.

Uit anonimiteit

Het gezamenlijk doel van de politie- en justitiediensten is om verkopers en kopers en ook beheerders van illegale marktplaatsen uit de anonimiteit te halen. “Deze marktplaatsen zijn alleen succesvol omdat de gebruikers zich veilig en buiten bereik van de politie voelen”, zegt projectleider Lisanne van Dijk. “Strafrechtelijke onderzoeken en strafvervolging van de grootste, meest actieve verkopers in elk land is een heldere boodschap dat het Dark Web helemaal niet zo anoniem is als de gebruikers denken. Een belangrijke stap is ook  inbeslagneming van de servers waarop de marktplaatsen worden gehost.”

Bitcoins

Verder is samenwerking noodzakelijk tussen douanediensten en postbedrijven. Met effectieve controles kunnen barrières worden opgeworpen tegen de illegale poststromen. Bovendien moet de betaling van illegale goederen worden bemoeilijkt. De financiële afwikkeling tussen kopers en verkopers gaat vaak in bitcoins. Van Dijk: “Ondanks de betrekkelijke anonimiteit van bitcoin, zijn we er in geslaagd om witwassers die illegale bitcoins omzetten naar cash op te pakken. Dit is mede gelukt door de goede samenwerking met bonafide bitcoinwisselkantoren.”

Bron: OM