In veel strafrechtelijke delictsomschrijvingen is de term ‘opzet’ opgenomen. Zonder opzet is de gedraging (of het nalaten) ook niet strafbaar. Zo is het opzettelijk doen van onjuiste of onvolledige belastingaangifte strafbaar gesteld in art. 69 Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: AWR). Ook in het fiscale boeterecht komt het bestanddeel ‘opzet’ terug. Vergrijpboetes in de zin van art. 67cc t/m 67f AWR kunnen enkel worden opgelegd indien het handelen of nalaten aan de opzet of grove schuld van de belastingplichtige is te wijten.

De ondergrens van opzet is voorwaardelijk opzet: het bewust aanvaarden van de aanmerkelijke kans dat een bepaald gevolg zal intreden. In de praktijk komt het voor dat met een bepaalde mate van onzorgvuldigheid wordt gehandeld. De vraag is dan of uit slordig handelen, het niet vervullen van een zorgplicht of het nalaten van onderzoek (wat wij hierna het ‘onzorgvuldig handelen’ zullen noemen) ‘(voorwaardelijk) opzet’ kan worden afgeleid.

Aan het onderscheid tussen (on)zorgvuldigheid en (voorwaardelijk) opzet bij belastingadviseurs wordt recent de nodige aandacht besteed. Het thema is actueel aangezien in de praktijk daadwerkelijk boetes aan medeplegers worden opgelegd en door de rechtbank in stand worden gelaten. De relatie tussen (on)zorgvuldig handelen en opzet is ook in breder perspectief van belang, zoals voor het doen en laten van de belastingplichtige zelf. In deze bijdrage bespreken we allereerst kort het leerstuk van voorwaardelijk opzet. Vervolgens gaan we in op de (fiscaal) strafrechtelijke jurisprudentie om duidelijk te maken hoe de relatie tussen onzorgvuldig handelen en het voorwaardelijk opzet wordt ingevuld. Vervolgens gaan we in op de fiscale jurisprudentie om die relatie te duiden, om daarna af te sluiten met een analyse en conclusie.

Lees verder: