Commissie-aanbeveling over collectieve procedures
/In opmerkelijk dwingende bewoordingen heeft de Commissie de lidstaten aanbevolen een systeem van collectieve procedures op te zetten. Daarmee moeten groepen burgers gemakkelijker kunnen procederen tegen inbreuken op het EU-recht.
De Europese Commissie heeft een reeks gemeenschappelijke, niet-bindende beginselen voor mechanismen voor collectief verhaal in de lidstaten voorgesteld, waarmee burgers en ondernemingen de hun krachtens het EU-recht toegekende rechten kunnen afdwingen, mochten deze zijn geschonden. De aanbeveling heeft tot doel te zorgen voor een coherente horizontale aanpak voor collectief verhaal in de Europese Unie zonder de systemen van de lidstaten te harmoniseren. Nationale mechanismen voor verhaal dienen beschikbaar te zijn op de verschillende gebieden waarop het EU-recht burgers en ondernemingen rechten toekent, met name consumentenbescherming, concurrentie, milieubescherming en financiële diensten. Door de lidstaten aan te bevelen nationale mechanismen voor collectief verhaal op te zetten, wil de Commissie de toegang tot de rechter vergemakkelijken en tegelijk voorzien in passende procedurele waarborgen om misbruik van procesrecht tegen te gaan. De aanbeveling vult het voorstel voor een richtlijn inzake schadeclaims in mededingingszaken aan, waardoor slachtoffers van schendingen van mededingingsbepalingen schadevergoeding kunnen verkrijgen door middel van de in de lidstaten beschikbare rechtsvorderingen (IP/13/525,MEMO/13/531). Terwijl de aanbeveling de lidstaten verzoekt mechanismen voor collectief verhaal op te zetten, laat de richtlijn de lidstaten de keuze om al dan niet in collectieve vorderingen te voorzien in het kader van de private handhaving van het mededingingsrecht.
Belangrijkste beginselen van de aanbeveling van de Commissie
- In haar aanbeveling roept de Commissie alle lidstaten op om te voorzien in nationale regelingen voor collectief verhaal en formuleert zij een aantal gemeenschappelijke Europese beginselen waarop dergelijke regelingen zouden moeten worden gestoeld:
- De lidstaten moeten beschikken over een systeem voor collectief verhaal waarmee natuurlijke personen en rechtspersonen zich tot de rechter kunnen wenden om inbreuken op hun door het EU-recht toegekende rechten te doen staken (de zogenaamde "vordering tot staking") en om vergoeding te vorderen van de schade die het gevolg is van die inbreuken (de zogenaamde "vordering tot schadevergoeding") in een situatie waarin een groot aantal personen schade hebben geleden door dezelfde illegale praktijk.
- De lidstaten moeten ervoor zorgen dat de procedures voor collectief verhaal eerlijk, billijk, snel en niet buitensporig duur zijn.
- Systemen voor collectief verhaal moeten als algemene regel gebaseerd zijn op het "opt-in" beginsel, op grond waarvan eisende partijen worden samengesteld door de direct tot uitdrukking gebrachte instemming van hun leden. Elke uitzondering op dit beginsel, bij wet of bij rechterlijke beslissing, moet naar behoren worden gemotiveerd met redenen die verband houden met een goede rechtsbedeling.
- Tegelijk wordt in de aanbeveling beklemtoond dat potentiële eisers die zich zouden willen aansluiten bij de collectieve vordering, moeten worden geïnformeerd.
- De Commissie beveelt belangrijke procedurele waarborgen aan om ervoor te zorgen dat er geen stimulansen zijn om systemen voor collectief verhaal te misbruiken. De lidstaten mogen bijvoorbeeld geen resultaatafhankelijke honoraria toestaan die een stimulans voor misbruik zijn. Bovendien moeten entiteiten die eisers vertegenwoordigen, een non-profit karakter hebben, om ervoor te zorgen dat zij zich laten leiden door de belangen van de bij massaschade betrokken personen. Een andere manier om misbruik van procesrecht te voorkomen, is het verbod op schadevergoedingen met een punitief karakter, omdat de economische belangen die bij dergelijke vorderingen op het spel staan daardoor doorgaans groter worden. In de plaats daarvan moeten de betrokkenen volledig schadeloos worden gesteld wanneer de rechter bevestigt dat hun vorderingen gegrond zijn.
- De rechter moet de centrale rol krijgen in collectieve geschillen en hij moet de zaak doeltreffend beheren en waakzaam zijn voor mogelijk misbruik. De Commissie heeft financiering door derden voor Europees collectief verhaal niet uitgesloten, maar stelt voorwaarden voor, met name met betrekking tot transparantie, om ervoor te zorgen dat belangenconflicten worden vermeden.
- De aanbeveling bevordert ook alternatieve geschillenbeslechting, door te eisen dat de partijen deze mogelijkheid wordt geboden op basis van consensus.
Volgende stappen: In de aanbeveling wordt de lidstaten verzocht om uiterlijk binnen twee jaar de passende maatregelen te nemen. Uiterlijk twee jaar na de tenuitvoerlegging van de aanbeveling zal de Commissie de stand van zaken beoordelen op basis van de jaarverslagen van de lidstaten om na te gaan of nadere maatregelen ter versterking van de horizontale aanpak van de aanbeveling nodig zijn.
