FIU Jaaroverzicht 2014
/In 2014 heeft de FIU-Nederland ruim 277.000 ongebruikelijke transacties ontvangen van de verschillende groepen instellingen die deze op basis van de Wwft verplicht zijn te melden. Dat blijkt uit het Jaaroverzicht 2014 van de Financial intelligence Unit dat op 21 mei is verschenen. De meldingen van ongebruikelijke transacties vormen de primaire input voor de analyse- en onderzoeksprocessen van de organisatie. Het afgelopen jaar zijn door de FIU-Nederland meer dan 29.000 transacties verdacht verklaard en doorgemeld aan veiligheids-, handhavings- en opsporingsdiensten. De verdachte transacties zijn door FIU-onderzoekers gebundeld in 5.661 afzonderlijke dossiers. Het totaal verdacht verklaarde bedrag in 2014 betreft zo’n € 2,4 miljard. Dit is een flink bedrag. Daarvan maken een aantal omvangrijke zakelijke transacties van tientallen miljoenen euro’s deel uit, die zijn gemeld door trustkantoren, accountants en banken. Bij 90% van de verdachte transacties gaat het echter om bedragen variërend van tientallen tot een paar duizend euro. Ook deze kleinere bedragen zijn relevant. Binnen de opsporing – maar ook breder – bestaat nog steeds de opvatting dat verdachte transacties vooral bruikbaar zijn voor (het starten van) een financieel opsporingsonderzoek, veelal gericht op het afpakken van crimineel vermogen. Transactie-informatie heeft waarde in zichzelf. Een money transfer van € 100 is geen afpakwaardig bedrag, maar biedt wel onomstotelijk bewijs voor bijvoorbeeld het bestaan van relaties binnen een netwerk of geeft belangrijke persoons- en verblijfsinformatie.
De afgelopen jaren is de roep om het meten van effectiviteit binnen de witwasbestrijdingsketen sterker geworden. Het nut of het effect van de verdachte transacties voor de bestrijding van witwassen en het financieren van terrorisme laat zich moeilijk meten, aangezien het gebruik van financial intelligence zich niet beperkt tot leveren van bewijs in witwas- of terreurzaken. Maar ook, zoals ik eerder aangaf, kan het als operationele informatie gebruikt worden in andersoortige opsporingsonderzoeken. Ook de inspanningen van de FIU-Nederland gericht op het delen van trends en fenomenen, die zich vervolgens doorvertalen naar gerichte meldingen van instellingen en preventieve maatregelen, worden niet meegenomen in een effectiviteitsmeting. Zo is in 2014 fenomeenonderzoek verricht naar transacties die samenhangen met de livestreaming van kinderporno. Dit resulteerde in concrete financiële red flags, die direct door verschillende instellingen zijn geïmplementeerd. Sommige instellingen hebben reeds maatregelen genomen en afscheid genomen van cliënten. Bij het meten van de effectiviteit dient bovendien voor ogen te worden gehouden dat binnen de strafrechtsketen het opportuniteitsbeginsel geldt. FIU-dossiers worden bekeken door politie en justitie, maar deze partners maken vervolgens hun eigen afweging om de transactie-informatie wel of niet te benutten. Daarmee is niets gezegd over de werkelijke waarde van de verdachte transacties. Ondanks de complexiteit rondom het in kaart brengen van de effectiviteit, moeten hier wel stappen in worden gezet. Om het effectief gebruik van verdachte transacties te vergroten, sluit de FIU-Nederland haar dossiers zoveel mogelijk aan op de prioriteiten en wensen van de opsporing. In 2014 heeft zij de nodige inspanningen gepleegd om prestatieafspraken te maken met diverse partners. Hier zal ook het komend jaar op worden ingezet.
Aangezien financial intelligence van grote waarde kan zijn voor de gehele opsporing, stelt de FIU-Nederland de verdachte transacties zo breed mogelijk ter beschikking. De verdacht verklaarde transacties worden automatisch doorgemeld naar een politiebrede applicatie. Daarnaast brengt de FIU-Nederland de transactie-informatie actief onder de aandacht van haar partners via processen-verbaal, intelligencerapportages, standaardrapportages en het delen van grote databestanden. Ze heeft er bewust voor gekozen om de verdachtetransactie-informatie zo breed en zo gebruiksvriendelijk mogelijk te delen met uiteenlopende partners binnen haar netwerk.
De komende jaren blijft de FIU-Nederland het veelzijdige nut van de verdachte transacties benadrukken in de contacten met haar afnemers. De verschillende samenwerkingsprojecten en praktijkvoorbeelden die in het Jaaroverzicht 2014 worden getoond, illustreren naar ik hoop de veelzijdige waarde van financial intelligence voor de opsporing.
