De Inspectie SZW heeft in 2013 succesvol geïnvesteerd in een risicogerichte aanpak. Hierdoor is het aantal werkgevers, dat op het terrein van ‘Eerlijk werken’ een boete kreeg gestegen tot ruim 24%. Dit is een stijging van ruim 14% ten opzichte van 2012. Ook bij het toezicht op ‘Gezond en veilig werken’ was het handhavingpercentage bij de meeste sectoren in 2013 hoger dan in 2012. Dit staat in het jaarverslag over 2013 van de Inspectie SZW.

Met haar toezicht en opsporing richt de Inspectie SZW zich op het aanpakken van misstanden en notoire overtreders die (ernstige) maatschappelijke schade veroorzaken. Daarbij heeft de Inspectie vooral aandacht voor niet-zelfredzame groepen (mensen die veelal ongeschoold werk doen en een lage opleiding hebben), die niet de kennis of positie hebben om zelf voor hun arbeidsomstandigheden en -voorwaarden op te komen. De Inspectie SZW wil daar zijn waar zij het hardst nodig is. De inspectieresultaten over 2013 laten zien dat het op de Nederlandse arbeidsmarkt nog lang niet overal goed gaat. De rol voor de Inspectie blijft dan ook onverminderd belangrijk.

Eerlijk werken

Binnen het domein ‘Eerlijk werken’ houdt de Inspectie SZW toezicht op de naleving van drie wetten: de Wet arbeid vreemdelingen (Wav), de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag (WML) en de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (Waadi).

De Inspectie heeft in dit kader in 2013 4.930 inspecties uitgevoerd. Daarbij heeft zij 7.362 werkgevers gecontroleerd. Het aantal werkgevers dat een boete kreeg is door de gerichte controle acties gestegen tot ruim 24%. Dit is een stijging van ruim 14% t.o.v. 2012.

In 2013 ontving de Inspectie 860 meldingen van mogelijke onderbetaling. In 20% van de meldingen constateerde zij een overtreding. In totaal stelde de Inspectie in 2013 bij 582 werknemers vast dat zij minder verdienden dan het minimumloon. Dat is een stijging van circa 60% t.o.v. 2012.

In 2013 heeft de Inspectie 67 opsporingsonderzoeken afgerond (in 2012: 61). Daarbij lag de nadruk op de opspo¬ring van arbeidsuitbuiting, georganiseerde vormen van uitkeringsfraude, illegale arbeid en georga¬niseerde fraude als het gaat om arbeidsomstandigheden. Daarnaast heeft de Inspectie zich op verzoek van het ministerie van VWS ingezet op de bestrijding van fraude met persoonsgebonden bud¬getten.

Een trend binnen het domein ‘Eerlijk werken’ is dat zaken complexer worden door internationale constructies, het feit dat ondernemers sneller een nieuw bedrijf starten en wettelijke beperkingen in de handhavinginstrumenten. Onderzoeken nemen daarom meer tijd in beslag en vragen om een nauwe samenwerking met andere diensten.

Gezond en veilig werken

Ook in het domein ‘Gezond en veilig werken’ legt de Inspectie SZW de nadruk op de sectoren waar de risico’s het grootst zijn. In 2013 heeft de Inspectie 14.865 inspecties uitgevoerd. Dat de Inspectie zich daarbij met succes richt op de bedrijven waar de risico’s zich voordoen, blijkt uit het feit dat het handhavingpercentage bij de meeste geïnspecteerde sectoren in 2013 hoger lag dan in 2012. Bijvoorbeeld bij de grond-, weg- en waterbouwinspecties was het handhavingpercentage 63% in 2012 en 70% in 2013.

De Inspectie heeft in het verslagjaar 2.086 onderzoeken uitgevoerd naar aanleiding van arbeidsongevallen, een lichte stijging in vergelijking met 2012 (2.026 uitgevoerde ongevalonderzoeken).

De Inspectie maakt zich zorgen over de risico’s voor gezond en veilig werken. Dit omdat de naleving van de arbozorgverplichtingen bij bedrijven al een aantal jaar op rij te wensen overlaat. De Inspectie stelt dit in haar jaarverslag over 2013 expliciet aan de orde. De Inspectie stelt daarbij vast dat het gedrag van zowel managers als medewerkers tekortschiet. Het gaat dan bijvoorbeeld om het niet dragen van voorgeschreven beschermingsmiddelen en om het achterwege late van veiligheidsvoorzieningen. De inspectie vraagt hiervoor nadrukkelijk aandacht.

Vaak doen de grootste risico’s zich voor bij complexe sectoren waarbij veel bedrijven en werk¬nemers betrokken zijn. Het gaat dan onder andere om de bouw, de metaalsector en de asbest¬sector. In al deze sectoren constateerde de Inspectie SZW in 2013 veel over¬tredingen. De naleving van regels is in de genoemde sectoren onvoldoende tot slecht te noemen. Dit levert gevaren op voor werknemers. Zo komen in de bouw nog steeds veel ongevallen voor: een kwart van de onderzochte ongevallen is een ongeval in de bouwnijverheid.

Bij 377 Brzo-bedrijven (bedrijven waar grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen aanwezig zijn) heeft de Inspectie SZW op locatie geïnspecteerd. De nadruk lag daarbij op de opsporing en aanpak van slecht presterende bedrijven. De Inspectie SZW heeft ruim 250 waarschuwingen en 229 eisen tot aanpassing gegeven aan deze hoog risicobedrijven. Bij 22 bedrijven in deze categorieën zijn productieonderdelen tijdelijk stilgelegd. Een enkel bedrijf heeft daarna de ondernemingsactiviteiten gestopt.

Bestaanszekerheid in werk en inkomen

Uit de onderzoeken op het domein ‘Werk en inkomen’ blijkt dat er in het stelsel van werk en inkomen nog verbeteringen mogelijk zijn. Zo is er onder meer nog winst te behalen als het gaat om de kennis van uitkeringsgerechtigden, de samenhangende aanpak van het regionaal arbeidsmarktbeleid en het beleid voor het opleggen van ontheffingen.

Verder heeft de Inspectie in 2013 een signalement gepubliceerd over de bestuurskracht van gemeenten. Daarin staat dat veel gemeenten niet de prestaties leverden die van hen verwacht werden.