Kabinet verbiedt manipuleren benchmarks

Minister Dijsselbloem van Financiën introduceert een nationaal verbod op het manipuleren van financiële benchmarks door uitbreiding van de reikwijdte van regels ter voorkoming van marktmisbruik. Naar aanleiding van de betrokkenheid van de Rabobank bij de manipulatie van LIBOR en EURIBOR, is toegezegd om manipulatie van benchmarks onder het wettelijk toezichtkader te brengen. Daar wordt nu door de Minister aan voldaan.

Toelichting

Benchmarks vervullen een belangrijke rol in het financiële stelsel. Veel financiële instrumenten en (financiële) overeenkomsten gebruiken benchmarks voor de prijsstelling; zo wordt de interbancaire rentevoet LIBOR gebruikt als (onderdeel van het) rentetarief voor renteswaps, obligaties en hypothecaire leningen met variabele rente. De recente onderzoeken naar de manipulatie van de interbancaire rentetarieven LIBOR en EURIBOR hebben aangetoond dat benchmarks gevoelig kunnen zijn voor manipulatie. Derge- lijke manipulatie kan ernstige negatieve gevolgen hebben voor het vertrouwen in de financiële markten en resulteren in benadeling van consumenten, beleggers en andere marktpartijen. Het is daarom van essentieel belang dat manipulatie van benchmarks effectief aangepakt kan worden om zodoende marktpartijen te beschermen en het vertrouwen in de financiële markten te waarborgen.

Het onderzoek naar de betrokkenheid van Rabobank bij de manipulatie van EURIBOR en LIBOR heeft aangetoond dat het bestuursrechtelijke toezichtkader op dit moment niet voldoende effectief is. Tijdens het Algemeen Overleg over de betrokkenheid van Rabobank bij de manipulatie van LIBOR en EURIBOR van 13 november 2013, heeft de minister van Financiën toegezegd deze leemte te repareren. Er wordt een verbod geïntroduceerd op het (trachten te) verstrekken of verspreiden van onjuiste of misleidende informatie ten behoeve van de vaststelling van een benchmark op basis waarvan het uit hoofde van een financieel instrument te betalen bedrag of de waarde van een financieel instrument wordt vastgesteld. Ook andere gedragingen met het oogmerk de vaststelling van een benchmark te manipuleren worden verboden. Deze verbodsbepalingen worden opgenomen in hoofdstuk 5.4 van de Wft (regels ter voorkoming van marktmisbruik en voor het optreden op markten in financiële instrumenten) en overtreding van deze verbodsbepalingen zal in de Wet op de econo- mische delicten tevens strafbaar worden gesteld als economisch delict. Het verbod op het manipuleren van benchmarks laat overigens onverlet dat wanneer instellingen (tevens) samenspannen om een benchmark te manipuleren dit een overtreding van de relevante mededingingsrechtelijke regels kan opleveren.

Ontwerpverordening en ontwerprichtlijn marktmisbruik

De Europese Commissie heeft op 25 juli 2012 voorstellen gepresenteerd die strekken tot aanvulling van de ontwerpverordening en de ontwerprichtlijn betreffende handel met voorwetenschap en marktmanipulatie (markt- misbruik), die de Commissie op 20 oktober 2011 heeft ingediend.

De voorgestelde aanvullingen beogen – net als de onderhavige wijziging – zeker te stellen dat manipulatie van (financiële) benchmarks en poging daar- toe zowel onder het verbod als onder de strafbaarstelling van marktmanipulatie valt.

Hoewel de tekst van de nieuwe Verordening marktmisbruik op 14 april 2014 door de Raad is vastgesteld na afronding van de co-decisieprocedure met het Europees Parlement, heeft officiële publicatie nog niet plaats- gevonden. Het is dus nog niet duidelijk wanneer de verordening exact in werking zal treden. Verscheidene bepalingen in de Verordening marktmisbruik verwijzen namelijk naar de herschikking van de Richtlijn markten voor financiële instrumenten (MiFID II) en de Verordening markten voor financiële instrumenten (MiFIR). Ook de teksten van MiFID II/MiFIR zijn ondertussen vastgesteld door de Europese Raad en het Europees Parlement. Ook hiervan moet echter nog publicatie plaatsvinden. Naar verwachting zullen de voorstellen medio 2016 daadwerkelijk van toepassing zijn. Aangezien het kabinet manipulatie van benchmarks als een ernstig vergrijp beschouwt, met potentieel verstrekkende gevolgen voor de (deelnemers op de) financiële markten, vindt het kabinet het belangrijk om te bewerk- stelligen dat manipulatie van benchmarks ook voor inwerkingtreding van de Europese voorstellen bestuursrechtelijk en strafrechtelijk gehandhaafd kan worden. Daarvoor is het noodzakelijk om – vooruitlopend op Europese regelgeving – op nationaal niveau maatregelen te treffen. Bij de formulering van de verbodsbepalingen is wel rekening gehouden met de aankomende Europese regels op dit vlak en is zeer nauw aangesloten bij de relevante bepalingen uit de Verordening marktmisbruik. Deze nationale regeling zal daarom de verwezenlijking van het door de Verordening marktmisbruik beoogde resultaat niet in gevaar brengen.

De nationale bepalingen met betrekking tot marktmisbruik zullen word- en ingetrokken op het moment dat de nieuwe Verordening markt- misbruik van toepassing is.