Op de rol: Oplichting of niet?

Op Ebay en Marktplaats begeven we ons in een wereld van heerlijke koopjes en hebbedingetjes, maar de prijs die we voor die wereldreis betalen, is dat we de virtuele deur openen voor flessentrekkers. Lieden die van alles aanbieden, maar niets leveren als de euro’s of dollars zijn overgemaakt

Zo’n oplichter stond volgens de officier van justitie afgelopen woensdag (29 mei) voor de meervoudige strafkamer van de rechtbank Amsterdam. De 27-jarige Angelina van der V. zou tussen 2 april en 18 augustus 2009 negentien mensen hebben opgelicht door ze spullen te verkopen, in totaal zo’n 3.500 euro te beuren en niets te leveren. In België verkocht de verdachte ook vier kaartjes voor Pinkpop. Ook niet geleverd. In 2007 ontvingen twee mensen zelfs aanmaningen voor goederen die niet waren besteld. Ze kocht op Marktplaats kleding zonder te betalen.

Sjerp

Uiterlijk speelt geen rol in de rechtszaal – Vrouwe Justitia is niet voor niets geblinddoekt – maar in de Wichers Hoethzaal in de Amsterdamse rechtbank vandaag even wel. Verdachte Angelina van der V. is namelijk uitgedost in een Miss-tuniek. Gebruind en geblondeerd, met een sjerp over de borst. Alleen het daarop afgedrukte Miss European is zichtbaar. Waarvan? Zelfs de bode vraagt ernaar. Advocaat Van Gils wil voor aanvang van de zitting alleen zeggen dat zijn cliënte op zijn verzoek zo is gekleed. En dat alles later duidelijk wordt. “Ik wist alleen niet dat die sjerp zou kreuken, want dat schijnt niet te mogen.”

Het wordt niet duidelijk, want de in Den Haag bivakkerende zus van de verdachte die op bevel van de rechtbank als getuige in de zaak dient te verschijnen, is er niet. De zusjes leven op voet van oorlog. De Haagse politie heeft haar nog niet opgezocht. Goede raad is duur. Doorgaan of niet? Volgens de officier van justitie hoeft de zus niet te komen, want in een eerder verhoor heeft ze al gezegd onschuldig te zijn, maar volgens raadsman Van Gils is haar aanwezigheid geboden. “De hele verdediging hangt erop.” De Haagse politie wordt eropuit gestuurd om op twee adressen poolshoogte te nemen. Vinden ze zus Carmen, dan zijn ze in een uurtje op de Parnassusweg. Een paar schorsingen en wat telefoontjes later blijkt de zus onvindbaar.

Niet gehoord

Als de getuige definitief niet komt opdagen en de verdachte nog niet gehoord zal worden, is de dag dan helemaal verloren? Nee, zegt de officier van justitie. Het is volgens haar van belang te debatteren over de vraag of op grond van de tenlastelegging sprake is van strafbare oplichting. “Dat is volgens mij zo, maar we moeten er wel een discussie over voeren.” Daar is alle aanleiding toe, want de meervoudige strafkamer in Haarlem oordeelde eind april (LJN BZ9266) dat een flessentrekker niet kon worden veroordeeld voor strafbare oplichterspraktijken op het internet. De man had namelijk geen valse hoedanigheid of naam aangenomen. Hij had wel civielrechtelijk een moedwillige wanprestatie geleverd door betaalde spullen niet te leveren, maar internetfraude waarbij geen oplichting of verduistering ten laste kan worden gelegd, is geen strafbaar feit. Ook in de zaak van Angelina van der V. is het onderscheid tussen oplichting en moedwillige wanprestatie essentieel, want iemand die wordt beticht van het leveren van een moedwillige wanprestatie hoort niet thuis voor de strafrechter.

Volgens de officier heeft Angelina meer gedaan dan de boel bedriegen; ze heeft haar slachtoffers er opzettelijk ingeluisd. “Dat is het plusje boven de moedwillige wanprestatie. Er is misbruik gemaakt van een in het maatschappelijk verkeer bestaand verwachtingspatroon.” De verdachte gebruikte weliswaar haar eigen achternaam en e-mailadres, maar, “er werden allerlei fabeltjes verteld om vertrouwen te wekken. De verdachte hing prachtige verhalen op over de tevredenheid van haar klanten en dat ze garantie gaf. Leugens bedoeld om de indruk te geven dat mensen goed zaten en dat het veilig was.” Deze bijkomende omstandigheden maken de verdachte volgens het OM tot een strafbare oplichter.

Muisstil

“Dit is geen typische rechtszaak hoor”, zegt de voorzitter van de meervoudige strafkamer tegen de verdachte, die er muisstil bijzit. “Ik probeer het te begrijpen”, zegt Angelina. “Ik hoop wel dat uw raadsman uitlegt wat hier is besproken”. “Dat spreekt voor zich”, antwoordt advocaat Van Gils, die betoogt dat er geen sprake is van oplichterij. “Er was mailcontact, maar met die bijkomstigheid zijn de kopers toch niet verleid? Is er een ander e-mailadres gebruikt? Of telefoonnummer? Is een stroman ingezet? Nee. Een andere voornaam, maar wel met dezelfde voorletter en met de eigen achternaam. Dan maak je je toch niet schuldig aan strafbare oplichting?”

De Hoge Raad, gerechtshoven en nu ook de rechtbank Noord-Holland stellen volgens raadsman Van Gils duidelijk dat ‘we civiel moeten houden wat civiel is’. “Er zijn eerder dit jaar ook Kamervragen over gesteld”, voegt hij eraan toe. Even opgezocht. In antwoord op vragen van de SP, meldt de minister van Veiligheid en Justitie: “Ook als mensen eenmaal slachtoffer zijn geworden van oplichting, houden ze een eigen verantwoordelijkheid om de schade die zij hierdoor geleden hebben te verhalen. Het strafrecht kan niet voor ieder zakelijk conflict een oplossing bieden. Maar bij ernstige gevallen, bijvoorbeeld als het gaat om grote bedragen en/of grote aantallen gedupeerden, moet naar mijn mening ook langs strafrechtelijke weg opgetreden kunnen worden.”

De drie rechters beraadslagen en komen tot een beslissing. Voor woensdag 5 juni zal de meervoudige strafkamer laten weten of in de tenlastelegging sprake is van moedwillige wanprestatie. Horen we niets, dan gaat de strafzaak door en zal de Haagse zus acte de présence moeten geven. Horen we wel wat, dan volgt automatisch vrijspraak en zullen we nooit weten waarom Angelina van der V. als Miss in de Wichers Hoethzaal zat.

Bron: de Rechtspraak