Steeds meer zaken ZSM afgehandeld

Meer dan 15.000 zaken per maand stromen binnen op de gezamenlijke “ZSM”-tafel van OM, politie, reclassering en slachtofferhulp. In meer dan driekwart van de ZSM-zaken wordt een zaak afgedaan binnen zeven dagen. Dat staat in het juli nummer van OM-magazine Opportuun.

In maart 2011 startte de nieuwe werkwijze nog klein, lokaal en experimenteel. Deze pilotfase is voorbij. Het is de normale werkwijze geworden voor alle veelvoorkomende zaken: “ZSM werken, tenzij”.

Dat is terug te zien in de cijfers over instroom van zaken en snelheid van behandeling. In mei 2013 stroomden in heel Nederland ruim 15.000 zaken in bij ZSM-locaties. Ter vergelijking: het totaal aantal zaken dat bij het OM die maand instroomde was bijna 21.000.

Hoe snel is ZSM?

Daar waar het in het verleden maanden kon duren voor een eerste beslissing in een strafzaak werd genomen, wordt nu in 86% van de gevallen binnen één maand besloten hoe een zaak zal worden afgedaan. In 41% van de zaken wordt zo’n beslissing dankzij ZSM binnen één dag genomen.

Wat is ZSM?

“ZSM” is een werkwijze voor alle veelvoorkomende strafzaken waarin de hele strafketen samen zo snel mogelijk strafzaken goed afdoet. In deze nog jonge ZSM-werkwijze zitten politie, OM, reclassering en slachtofferhulp zeven dagen per week met elkaar aan tafel. Zij bespreken hun informatie (over de zaak, over de verdachte en over het slachtoffer) en beslissen zo snel mogelijk over afdoening en tenuitvoerlegging.

De oude werkwijze was anders. Daarin werkten politie, OM, reclassering en slachtofferhulp niet fysiek bij elkaar en niet gelijktijdig aan een zaak, maar afzonderlijk en na elkaar. Het gevolg van die oude werkwijze: veel zaken op de plank en lange doorlooptijden. Concreet: een autokraak kwam gemiddeld pas na negen maanden op zitting. En een slachtoffer kreeg na anderhalf jaar misschien een keer een schadevergoeding, maar voelde zich veelal niet gehoord in de zaak waarin hij slachtoffer was. Daarom staat de “S” in ZSM behalve voor snel en samen, ook voor slachtoffer- en samenlevingsgericht. Het slachtoffer, de aangever en de samenleving krijgen de positie die ze verdienen.

‘ZSM is het vliegwiel voor de strafrechtketen geworden’, klonk het massaal tijdens een op 27 juni gehouden werkconferentie over de resultaten en doorontwikkeling van ZSM. Niet alleen uit de mond van politie en OM. Zo meent Slachtofferhulp Nederland dat ZSM en slachtofferhulp “uitstekend samengaan”, meent de Reclassering dat met de persoonsgerichte aanpak in ZSM “het verschil met de verdachte kan worden gemaakt”, en noemt de Minister van Veiligheid en Justitie “ZSM de motor in de bredere veranderingen in de strafrechtsketen”. ZSM wordt gedragen door alle organisaties die in de strafketen werken en zij zijn gezamenlijk eigenaar van de werkwijze en het succes.

Wel menen alle betrokkenen dat de ZSM zorgvuldig moet worden doorontwikkeld. De goede werkwijzen moeten “ook geborgd worden” en advocaten en rechters moeten de tijd en ruimte krijgen mee te bouwen aan de werkwijze. Politie en OM geven aan dat het veel van de organisaties en mensen vergt om ook buiten kantooruren en in het weekend te werken.

De advocatuur is hoopvol, maar vooral ook “kritisch” over ZSM, schrijft advocaat Jan Leliveld (lid van de Algemene Raad van de Nederlandse Orde van Advocaten) in het Voorwoord van OM-magazine Opportuun: ‘Het is verontrustend dat ZSM-verdachten de afgelopen twee jaar minimale rechtsbijstand hebben gehad.’ Volgens Leliveld zijn veel logistieke en financiële vragen over ZSM nog niet beantwoord.

Bron: OM