Gisteren heeft de Tweede Kamer gedebatteerd over de strafrechtelijke immuniteit van overheden. Overheden hebben een voorbeeldfunctie. Initiatiefnemers Recourt (PvdA), Oskam (CDA) en Segers (ChristenUnie) vinden het onterecht dat ze, in tegenstelling tot bedrijven, niet strafrechtelijk kunnen worden vervolgd. Zij verdedigen het wetsvoorstel om de strafrechtelijke immuniteit van publiekrechtelijke organisaties op te heffen.

De vuurwerkramp in Enschede. Asbestschip Otapan. De Schipholbrand. Allemaal voorbeelden waarin onderdelen van de overheid mogelijk verwijtbaar hebben gehandeld. Maar strafrechtelijke vervolging was tot nu toe niet mogelijk. Met hun initiatiefwetsvoorstel willen Recourt, Oskam en Segers dit veranderen. De overheid mag niet weglopen voor haar verantwoordelijkheid, aldus Recourt. Maar minister Opstelten (Justitie), tegenstander van het initiatiefwetsvoorstel, stelt dat er een groot verschil is tussen privaat- en publiekrechtelijke rechtspersonen. De laatste moeten namelijk wettelijk opgedragen taken uitvoeren.

Doelen strafrecht

Vergelding, preventie en het voorkomen van recidive. De Wit (SP) noemt de belangrijkste functies van het strafrecht en vraagt zich af of die wel van toepassing zijn bij vervolging van overheden. Maar volgens Recourt is dat wel degelijk het geval: slachtoffers van onrechtmatig overheidshandelen krijgen genoegdoening door een veroordeling. Bovendien werkt de mogelijkheid van een veroordeling preventief, omdat overheden boetes en gezichtsverlies zullen willen voorkomen.

Recht en politiek

Wringt strafrechtelijke vervolging van overheden niet met de politieke controle door bijvoorbeeld gemeenteraden en de Tweede Kamer? Van Toorenburg (CDA) geeft het voorbeeld van een minister die door hetparlement wordt gedwongen tot een onderzoek dat kan leiden tot zijn eigen strafrechtelijke veroordeling. Zaken onder de rechter worden in het algemeen niet in het parlement besproken, betoogt Van der Steur (VVD). Wat krijgt dan voorrang? Recourt vindt echter dat politieke verantwoording en een strafrechtelijke procedure goed naast elkaar kunnen plaatsvinden. Er dreigt wel degelijk een juridisering van de verantwoording, vreest minister Opstelten.

Organisatie of persoon

"Ambtenaren en ambtsdragers hebben niets te vrezen als zij naar eer en geweten handelen binnen de voor hen geldende regelgeving." Segers benadrukt dat het initiatiefwetsvoorstel niet is gericht op personen maar op publiekrechtelijke organisaties. Maar Van der Steur denkt toch dat de kans groter wordt dat ambtsdragers zich voor de rechter moeten verantwoorden. Dat is in ieder geval niet de insteek van het wetsvoorstel, antwoordt Recourt.

Strafuitsluiting

Zijn er gevallen denkbaar waarin een overheid weliswaar een strafbaar feit pleegt, maar toch niet strafbaar behoort te zijn? De initiatiefnemers vinden van wel. Het gaat dan om feiten die redelijkerwijs noodzakelijk zijn voor de uitvoering van een wettelijke taak, legt Oskam uit. De Wit vraagt zich af of ook het nalaten van een handeling daaronder valt.

De eerste termijn van de Kamer was op 27 januari 2010. De tweede termijn vindt op een later moment plaats.

Bron: Tweede Kamer