Voorlopig akkoord betere bescherming van klokkenluiders in EU
/Het Europees Parlement en de lidstaten hebben op 12 maart een voorlopig akkoord bereikt over nieuwe regels om klokkenluiders die inbreuken op het EU-recht melden, een hoge mate van bescherming te bieden.
Het eerste voorstel van de Europese Commissie voor EU-brede normen voor de bescherming van klokkenluiders, dateert van april 2018.
De nieuwe regels bestrijken een brede reeks gebieden van EU-recht, waaronder de bestrijding van witwassen, vennootschapsbelasting, gegevensbescherming, de bescherming van de financiële belangen van de Unie, voedsel- en productveiligheid, milieubescherming en nucleaire veiligheid. Bovendien staat het lidstaten vrij om deze regels ook op andere gebieden toe te passen. De Commissie moedigt lidstaten aan om brede kaders voor de bescherming van klokkenluiders in te voeren die op dezelfde beginselen zijn gebaseerd.
Duidelijke rapportageprocedures en -verplichtingen voor werkgevers: de nieuwe regels zullen zorgen voor een systeem van veilige kanalen om misstanden te melden, zowel binnen een organisatie als aan overheidsinstanties.
Veilige kanalen voor het melden van misstanden: klokkenluiders worden aangemoedigd om misstanden eerst intern te melden, wanneer de inbreuk die zij onder de aandacht willen brengen binnen hun eigen organisatie doeltreffend kan worden aangepakt en zij niet het risico op vergelding lopen. Zij mogen zich ook direct tot de bevoegde autoriteiten wenden wanneer zij daartoe in het concrete geval aanleiding zien. Wanneer na hun melding bij de autoriteiten geen passende maatregelen zijn genomen of wanneer er een dreigend of manifest gevaar voor het algemeen belang bestaat of wanneer melding aan de autoriteiten geen zin zou hebben, bijvoorbeeld omdat de autoriteiten de pleger van het strafbare feit de hand boven het hoofd houden, kunnen klokkenluiders tot openbaarmaking overgaan, bijvoorbeeld via de media. Dit zal ervoor zorgen dat klokkenluiders beschermd zijn wanneer zij als bronnen voor onderzoeksjournalistiek fungeren.
Voorkomen van vergelding en effectieve bescherming: de regels zullen klokkenluiders beschermen tegen ontslag, demotie en andere vormen van vergelding. Ook zullen zij de nationale autoriteiten ertoe verplichten burgers te informeren over de procedures en de bescherming op het gebied van klokkenluiden. Klokkenluiders zullen ook beschermd zijn in het kader van gerechtelijke procedures.
Volgende stap
Dit voorlopig akkoord moet nu formeel worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de Raad.
Achtergrond
De bescherming die klokkenluiders in de EU wordt geboden, is momenteel versnipperd en niet overal gelijk. In de meeste EU-landen is de bescherming onvolledig en geldt ze enkel voor specifieke sectoren of categorieën werknemers.
Op het tweede jaarlijks colloquium over de grondrechten dat in november 2016 is gehouden met als thema "pluralisme in de media en democratie", verbond de Commissie zich ertoe actie te ondernemen om klokkenluiders als journalistieke bron te beschermen. Het voorstel voor een richtlijn inzake de bescherming van personen die inbreuken op het Unierecht melden, werd door de Commissie in april 2018 ingediend. Het ging vergezeld van een mededeling over de wijze waarop klokkenluiders in Europa in het algemeen beter kunnen worden beschermd.
Versterking van de bescherming van klokkenluiders geeft ook uitvoering aan de verbintenis van de Commissie om een sterkere nadruk te leggen op handhaving van EU-recht, zoals uiteengezet in haar mededeling van 2016 “EU-wetgeving: betere resultaten door betere toepassing”.
Meer informatie
