Als het aan minister van Veiligheid en Justitie Opstelten ligt wordt het wetsvoorstel Computercriminaliteit III begin volgend jaar ingediend bij de Tweede Kamer. In deze scriptie wordt echter geconcludeerd dat zoals de hackbevoegdheid nu wordt geïntroduceerd, deze onvoldoende verenigbaar is met artikel 8 EVRM. De Memorie van Toelichting bij het voorstel schiet namelijk aanzienlijk tekort in de onderbouwing van de vereisten van de beperkingsclausule uit het tweede lid van artikel 8 EVRM.

Wetsvoorstel Computercriminaliteit III beoogt het juridisch instrumentarium voor de opsporing en vervolging van computercriminaliteit te verbeteren en te versterken. Het introduceert een nieuwe bevoegdheid waarmee op afstand heimelijk kan worden binnengedrongen in een geautomatiseerd werk van een verdachte met als doel daarin onderzoek te verrichten (de ‘hackbevoegdheid’). In ons huidig wettelijke kader ontbreekt zowel impliciet als expliciet de grondslag voor een dergelijke bevoegdheid. Uit praktijkvoorbeelden blijkt echter dat politie en justitie wel degelijk van deze opsporingsmethode gebruik maken. Tegenover de behoefte vanuit de opsporing aan vergaande bevoegdheden om verborgen informatie in handen te krijgen, staat dat grondrechten van betrokken personen geschaad kunnen worden op het moment dat deze bevoegdheden niet zo beperkt mogelijk worden gehouden. In het kader van de hackbevoegdheid komt het recht op privéleven van artikel 8 EVRM in het geding. Een inmenging op dit recht levert geen inbreuk op indien aan de beperkingsclausule van het tweede lid wordt voldaan. Een maatregel is rechtmatig indien deze in overeenstemming is met de wet, een legitiem doel nastreeft en noodzakelijk is in een democratische samenleving. Hierbij moet sprake zijn van een ‘fair balance’ waarbij het dringende maatschappelijke belang van de bevoegdheid in redelijke verhouding staat tot het belang dat met de inmenging wordt geschaad.

Het doel van deze scriptie is nagaan of de noodzakelijkheid van de hackbevoegdheid, zoals de Memorie van Toelichting bij het wetsvoorstel deze stelt, aanwezig is en zo ja, of deze noodzakelijkheid dusdanig groot is dat het een inmenging op de rechten van artikel 8 EVRM rechtvaardigt. Dit wordt gedaan door niet enkel te onderzoeken hoe de Memorie van Toelichting dit onderbouwt en hoe hier in de literatuur over wordt gedacht, maar ook door aan de hand van interviews de meningen van de kant van de opsporing (cybercrime officier van justitie Lodewijk van Zwieten) en de kant van de grondrechtenbescherming (Ton Siedsma, jurist en werkzaam bij Bits of Freedom) aan elkaar af te wegen.

Wanneer men kijkt naar de letter van de Memorie van Toelichting, dan lijkt de bevoegdheid door de clausule heen te komen. Iets anders blijkt echter wanneer men het EVRM erbij pakt. Zo slaagt de Memorie van Toelichting er niet in om aan te tonen waarom de bevoegdheid daadwerkelijk noodzakelijk is. Daarnaast wordt de hackbevoegdheid onvoldoende met waarborgen omkleed, omdat op vrijwel alle punten belangrijke vereisten bij nadere regelgeving moeten worden vastgelegd. Door de kant van de opsporing wordt beargumenteerd dat het wetsvoorstel zoals dat er nu ligt in ieder geval de minimale toetsing van artikel 8 lid 2 EVRM kan doorstaan, maar dat er een aanwijzing moet komen om helemaal soeverein in het domein van lid 2 te komen. Uit deze scriptie blijkt echter dat een minimale toetsing onvoldoende is om zo’n vergaande opsporingsbevoegdheid aan ons Wetboek van Strafvordering toe te voegen.

Lees hierde scriptie ‘Woensdag ge-hackt-dag’ door Rosalie Rijkhoff (masterscriptie Strafrecht, Radboud Universiteit Nijmegen, begeleiding: mr. dr. M.I. Fedorova, tweede lezer: prof. Mr. P.H.P.H.M.C. van Kempen, beoordeling: 8).

Rosalie Rijkhoff is afgestudeerd met tevredenheid en op zoek naar een uitdagende baan in de advocatuur.

Meer weten over hacken en terug hacken? Kom dan op Vrijdag 28 november 2014 naar de Studiedag Cybercrime.

Klik hier voor meer informatie.