De coronacrisis lijkt de trends en risico’s die al gaande zijn voor de financiële sector te versterken. De aanhoudende lage rente, de voortschrijdende digitalisering en de toenemende aandacht voor verduurzaming zijn daarvan de meest invloedrijke. Dat valt te lezen in Trendzicht, de jaarlijkse analyse van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) met ontwikkelingen die de financiële sector en het toezicht daarop in de komende jaren beïnvloeden.

In het kort

De coronacrisis versterkt bestaande trends van lage rente en digitalisering
Gevaar dat kredietverlening aan woningeigenaren uit de pas loopt met leennormen
Transparantie essentieel voor effectieve beursconcurrentie binnen Europese kapitaalmarkt
Jacht op persoonlijke financiële data introduceert nieuwe toezichtvraagstukken

‘In Trendzicht beschrijven we verschillende onderwerpen waar werk aan de winkel is. Daarbij is soms de sector aan zet. In andere gevallen zijn ook inspanningen van toezichthouders en beleidsmakers nodig,’ zegt bestuursvoorzitter Laura van Geest. ‘We presenteren dit wel met enige bescheidenheid. Vorig jaar besteedden we in Trendzicht immers geen woord aan een pandemie of scenario waarin de economie met 9 procent in een kwartaal zou krimpen.’

Coronacrisis versterkt bestaande trends van lage rente en digitalisering

Deze onvoorziene ontwikkelingen lijken overigens vooral te versterken wat al gaande is. Zo lijkt de coronaschok de terugkeer naar een hogere rente een paar jaar te hebben uitgesteld en de digitalisering te versnellen. Ook versterkt deze crisis waarschijnlijk de door protectionistische motieven ingezette trend om mondiale productieketens meer regionaal te gaan organiseren. Dit kan op langere termijn ook gevolgen kunnen hebben voor de nu zeer internationaal georiënteerde financiële markten.

Naast de beschrijving van de belangrijkste trends, worden in Trendzicht 2021 drie onderwerpen uitgediept.

Gevaar dat kredietverlening aan woningeigenaren uit de pas loopt met leennormen

De vorige crisis was aanleiding om de hypothecaire leennormen aan te scherpen met als doel een betere bescherming van consumenten. In de afgelopen jaren is die voorzichtigheid steeds meer losgelaten. Dat maakt grote groepen huishoudens kwetsbaarder voor financiële problemen bij economische tegenspoed. Een extra punt van zorg is dat betalingsverplichtingen elders, zoals een studieschuld, gemeentelijke starterslening of private lease contract, niet altijd worden meegewogen bij de hypotheekaanvraag. ‘Het maatschappelijk belang van verduurzaming en toegankelijkheid tot de woningmarkt voor koopstarters staat buiten kijf, maar dit moet niet ten koste gaan van financiële weerbaarheid,’ aldus Laura van Geest. ‘Meer krediet lost het onderliggende probleem van een te laag woningaanbod ook niet op. Het werkt prijsopdrijvend en vergroot daarmee de afstand van koopstarters tot de woningmarkt alleen maar meer.’

Transparantie essentieel voor effectieve beursconcurrentie binnen Europese kapitaalmarkt

Het Europese bedrijfsleven is nog steeds sterk afhankelijk van bankfinanciering. Betere toegang tot de kapitaalmarkten kan de economie robuuster maken, zeker in crisistijd als bankenbuffers onder druk staan. De toegenomen concurrentie tussen handelsplatformen staat op gespannen voet met het streven naar een gemeenschappelijke Europese kapitaalmarkt, omdat de handel versnippert. Trendzicht beschrijft het belang van transparantie tussen platformen, zodat één virtuele Europese liquiditeitspool kan ontstaan met behoud van concurrentie.

Jacht op persoonlijke financiële data introduceert nieuwe toezichtvraagstukken

Steeds meer bedrijven zoeken toegang tot persoonlijke financiële data. Dat wordt niet alleen vergemakkelijkt door technologische ontwikkelingen, ook Europese regelgeving stimuleert dit. Er ontstaan nieuwe marktstructuren, waarbij fintech-bedrijven en techgiganten zich op het terrein van financiële dienstverlening begeven. Hoewel dit innovatie en concurrentie stimuleert en daarmee in het voordeel van consumenten kan zijn, ontstaan er ook nieuwe risico’s. Sommige innovaties ondermijnen het klantbelang. En er ontstaan nieuwe toezichtvraagstukken, zoals complexere IT-risico’s, de noodzaak om beter samen te werken met data toezichthouders en de afhankelijkheid van techgiganten. In Trendzicht worden deze vraagstukken verder uitgediept.

Trendzicht 2021 kan hier worden gedownload.