Bereiken we met het huidige zorgplichtstelsel in de Wet op het financieel toezicht (Wft) adequate consumentenbescherming? Het kabinet zelf twijfelt terwijl de AFM steeds minder ziet in het huidige zorgplichtstelsel. De AFM slaat een andere weg in en gaat toezicht uitoefenen op basis van gedragswetenschappelijke inzichten. Ook met haar leidraden probeert de AFM direct invloed uit te oefenen op de aard en kwaliteit van de dienstverlening en de interactie met de consument. Moet het huidige zorgplichtstelsel op de schop? Dit is te voorbarig.

Het zorgplichtstelsel wat we nu kennen en in de Wft is ingevoerd, is afkomstig uit de richtlijn Markets in Financial Instruments Directive (MiFID) en probeert een goede balans te houden tussen zorgplicht van de dienstverlener en de eigen verantwoordelijkheid van de consument. De herziening van deze richtlijn (MiFID II) die volgend jaar in werking treedt brengt hierin geen verandering en staat achter dit zorgplichtstelsel gebaseerd op een liberale zorgplichtvisie. Wel schuift het meer op richting een paternalistische visie gelet op de nieuwe normen in MiFID II terzake van pretransactionele suitability test, ‘treshold’ waarschuwingen en suitability statements. Hierbij wordt geprobeerd de consument op allerlei manieren ‘over te beschermen’. Terwijl we allemaal weten dat financiële producten, zeker als deze een reële kans willen bieden op compensatie van inflatie en fiscale druk, een zekere mate van onzekerheid in zich moeten dragen. Dit laat onverlet dat volgens ons het huidige zorgplichtstelsel in de Wft verrassend modern is en bovendien zekerheid biedt aan financieel dienstverleners door de verankering van de zorgplichtnormen in de wet. Natuurlijk zijn er altijd verbeteringen mogelijk.

Toch zien wij geen noodzaak om, zoals de AFM voorstelt, radicaal een andere koers in te slaan en je te baseren op gedragswetenschappelijke inzichten van derden die naast de financiële sector in Nederland ook heel andere sectoren en landen betreffen en die bovendien niet in de wet zijn vastgelegd. Hoe moet je daar als financiële dienstverlener mee om gaan? Op deze wijze heb je geen anker meer en wordt ook de eigen verantwoordelijkheid van de klant wel heel erg uitgehold. In dit artikel staan de auteurs allereerst stil bij de achtergrond en uitgangspunten van het huidige zorgplichtstelsel in de Wft. Vervolgens bespreken ze de twijfel van het kabinet en het nieuwe toezichtbeleid van de AFM gebaseerd op gedragswetenschappelijke inzichten.

Lees verder: