De rechtspraak over deelneming is volop in ontwikkeling. Een in het oog springend voorbeeld daarvan is het recente overzichtsarrest over medeplegen (HR 2 december 2014, NJ 2015, 390), waarin de eisen die worden gesteld aan medeplegen zijn opgeschroefd. Sindsdien zijn regelmatig veroordelingen voor medeplegen gecasseerd. Eerder al wees de Hoge Raad belangrijke arresten over de eisen die worden gesteld aan het opzet van de medeplichtige, en de betekenis van het wettelijk onderscheid tussen voorafgaande en gelijktijdige medeplichtigheid. Deze en andere ontwikkelingen kunnen het lastig maken om greep te krijgen of te houden op het belangrijke, maar moeilijke terrein van de deelnemingsregeling.

De doelstelling van deze cursus is tweeledig. Het eerste doel is het bieden van inzicht in de systematiek van de deelnemingsregeling. Tegen de achtergrond daarvan zijn toekomstige rechtsontwikkelingen op dit terrein beter te plaatsen. Het tweede doel bestaat uit het bieden van verdieping ten aanzien van deelthema’s die bij uitstek relevant zijn voor de beroepspraktijk. Voorbeelden daarvan zijn de onderlinge afbakening van veelvoorkomende deelnemingsvormen, en lastige kwesties zoals globaal opzet, uiteenlopend opzet bij deelneming en het opzet van de rechtspersoon.

Programma

I Algemene aspecten van deelneming

Plegen en deelnemen in vogelvlucht
Direct en indirect deelnemen
Accessoriteit
Opzet
Betekenis art. 50 Sr
Ketens van deelneming
Deelneming aan poging en voorbereiding

II Feitelijk leidinggeven, strafbaarheid rechtspersoon en functioneel daderschap

Ondergrens feitelijk leidinggeven
Opdrachtgeven
Daderschap rechtspersonen
Subjectieve bestanddelen bij rechtspersonen
Functioneel daderschap

III Afbakening van deelnemingsvormen

Ondergrens medeplichtigheid
Voorafgaande versus gelijktijdige medeplichtigheid
Medeplegen versus medeplichtigheid
Medeplegen versus functioneel plegen
Medeplegen versus openlijke geweldpleging
Medeplegen als strafverzwarende omstandigheid
Feitelijk leiding geven versus medeplegen
Deelneming aan een criminele organisatie versus klassieke deelneming

IV Opzet

Ondergrens van voorwaardelijk opzet
Opzet bij rechtspersonen
Globaal opzet
Medeplegen en (uiteenlopend) opzet
Medeplichtigheid en (uiteenlopend) opzet
Feitelijk leiding geven en opzet

V Varia

Eigen schuld van het slachtoffer
Eigen schuld van een deelnemer die slachtoffer is
Deelneming aan culpose delicten
Poging tot deelneming
Alleenstaand medeplegen
Vrijwillige terugtred en doorwerking naar deelnemers
Nalaten en niet-distantiëren

Docenten

mr. dr. A.A. (Alwin) van Dijk, Universitair Hoofddocent aan de Rijksuniversiteit Groningen
mr.dr. A. (Anne) Postma, Universitair Docent aan de Rijksuniversiteit Groningen en rechter-plaatsvervanger in de Rechtbank Noord-Nederland