Het eerste deel van het KPMG-onderzoek naar het voormalig Combiteam Aanpak Facilitators (CAF) is aan de Tweede Kamer verzonden. Het CAF-team werd in 2013 opgericht om signalen van mogelijke fraude bij zogenoemde tussenpersonen zoals belastingadviseurs te onderzoeken. In januari 2021 is het CAF-team definitief stopgezet. Dit eerste rapport gaat in op hoe het team in het algemeen te werk ging, hoe het gepositioneerd was binnen de Belastingdienst en met welke opdracht het team te werk ging. KPMG werkt daarnaast aan een tweede deelonderzoek naar de werkwijze binnen de CAF-zaken. Na dit tweede onderzoek, dat eind 2023 wordt verwacht, kunnen er definitieve conclusies worden getrokken.

Informele werkwijze

Uit dit eerste deelonderzoek blijkt dat de rol van het CAF-team zich formeel beperkte tot het onderzoeken van aangeleverde signalen. Het team droeg vervolgens bevindingen en eventuele adviezen over aan het betrokken dienstonderdeel waar de opvolging plaatsvond. Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat er bij het toenmalig management brede bekendheid was met de werkzaamheden van het CAF-team. Tegelijkertijd ontbreekt veel officiële documentatie, onder meer over oprichting en begeleiding. Dit leidt ertoe dat de navolgbaarheid van besluiten en besprekingen over de werkzaamheden van het CAF beperkt is.

Hiermee ontstaat het beeld van een relatief informele organisatiestructuur, met weinig formeel vastgelegde documentatie. Het is niet wenselijk dat een team met deze specifieke taken een dergelijke informele inbedding in de organisatie had, en waarvan de navolgbaarheid van besluitvorming en sturing van het team beperkt leek te zijn. Dit zijn ook conclusies die eerder naar voren zijn gekomen uit de Commissie Borstlap-Joustra over de cultuur bij de Belastingdienst in den brede in deze periode.

Aansturing

Uit het onderzoek blijkt verder dat er in de periode dat het CAF-team werkzaam was vanuit de toenmalig dienstleiding een sterke focus lag op de (te boeken) resultaten van het team en het tegengaan van fraude. Ook blijkt uit het onderzoek de opdracht om experimenteel te werken, zolang de experimenten bekend waren en afgestemd waren met toenmalige leiding. Er werd een nadrukkelijke opdracht gegeven om de grenzen op te zoeken.

Hoe deze werkwijze is toegepast is nog niet duidelijk. Bij de toetsing van de CAF-dossiers in het tweede deel van het onderzoek moet er meer duidelijkheid ontstaan over de manier waarop het CAF-team daadwerkelijk werkzaamheden uitvoerde.

CAF-zaken en CAF-Toeslagen

Dit deelonderzoek richt zich op de werkwijze van het CAF-team binnen de toenmalig Belastingdienst. Er is een verschil tussen het CAF-team zelf en de toeslaggerelateerde zaken die ook als CAF-zaken worden aangeduid. “CAF-zaken” is de benaming die bij een aantal directies binnen de toenmalige Belastingdienst werd gehanteerd wanneer besloten werd om signalen vanuit het CAF-team verder te onderzoeken. Binnen Toeslagen werden alle opgestarte onderzoeken aanvankelijk gedocumenteerd met een referentie naar het woord “CAF”. Het CAF-team was echter niet bij alle onderzoeken met dit CAF-kenmerk van Toeslagen betrokken.