In verband met capaciteitsproblemen bij opsporingsinstanties zoekt het Openbaar Ministerie in complexe corporate strafzaken de laatste jaren vaker zijn toevlucht tot zogenaamd zelfonderzoek door advocaten. Zowel voor- als tegenstanders van het fraudeonderzoek door de advocaat bij de eigen verdachte cliënt brengen in de discussie het advocatentuchtrecht naar voren als argument voor hun eigen stelling. Critici wijzen op het feit dat de kernwaarde partijdigheid zich niet verhoudt met het doen van onafhankelijk en objectief onderzoek. Tweede Kamerleden Van Nispen (SP) en Groothuizen (D’66) vragen zich af of het tuchtrecht wel een voldoende waarborg biedt en of er niet specifieke regelgeving voor deze tak van sport zou moeten komen. Naar aanleiding van hun Kamervragen geeft minister Ferd Grapperhaus, zelf zoals bekend oud-advocaat, aan dat het tuchtrecht wat hem betreft voldoende garanties biedt tegen partijdig of misleidend onderzoek.

Op zichzelf is het feit dat beide kampen naar het tuchtrecht wijzen niet heel vreemd omdat daarin verschillende kernwaarden tot uiting komen die passen binnen het eigen gelijk. Problematisch hierbij is dat verschillende kernwaarden onder omstandigheden kunnen conflicteren. Een bepaalde handeling kan onmiskenbaar in het belang van de cliënt zijn, maar strijdig zijn met bijvoorbeeld de kernwaarde onafhankelijkheid of integriteit. De kernwaarde partijdigheid wordt in die zin begrensd door andere kernwaarden. Maar de kernwaarden en de daarmee samenhangende gedragsregels zijn niet los van elkaar te zien of naar believen los van elkaar toe te passen.

Dit roept dus de vraag op of het tuchtrecht een voldoende waarborg vormt voor gedegen en strafrechtelijk bruikbaar onderzoek door de eigen advocaat of juist een belemmering hiervoor oplevert. In deze bijdrage verken ik de tuchtrechtelijke aspecten die in deze discussie een rol spelen en ga ik in op de vraag of nadere regulering opportuun is.

Lees verder: