Op 28 juni jl. is er een kamerbrief gestuurd over de de integrale aanpak van cybercrime en digitale opsporing. Minister Yeşilgöz-Zegerius (JenV) informeert de Tweede Kamer hierover.

Cybercriminaliteit blijft een groeiend probleem in een steeds meer gedigitaliseerde wereld. De noodzaak voor een geïntegreerde aanpak wordt steeds duidelijker, waarbij preventie, verstoring, opsporing en vervolging centraal staan. Nederland voert sinds 2018 een actief beleid in de bestrijding van cybercriminaliteit, wat al tot verschillende successen heeft geleid.

Trends en Ontwikkelingen

De digitale wereld ontwikkelt zich snel, wat continu nieuwe uitdagingen met zich meebrengt. Het Cybercrimebeeld Nederland (CCBN) 2024 schetst een beeld van de diverse verschijningsvormen van cybercriminaliteit en de voortdurende evolutie ervan. Enkele belangrijke trends zijn:

Jongevliegend Aandeel: Er is een zorgwekkend hoog percentage jonge verdachten bij cybercriminaliteit.

Opkomst van Datadiefstal en Illegale Handel: De veredeling en verkoop van gestolen data zijn lucratieve activiteiten voor cybercriminelen.

Vermenging met Traditionele Criminaliteit: Cybercrime wordt steeds vaker gecombineerd met klassieke misdaden zoals drugshandel en witwassen.

Rol van Nederlandse Datacenters: Nederlandse datacenters en hostingbedrijven spelen een significante rol in de criminele infrastructuur.

Impact op Slachtoffers: De massaliteit van cybercrime zorgt voor een groot aantal slachtoffers tegelijk, wat de noodzaak voor een brede aanpak benadrukt.

Preventie van Cybercrime

Preventie is essentieel om de weerbaarheid van zowel individuen als bedrijven tegen cyberaanvallen te verhogen. Enkele initiatieven en campagnes die hierbij helpen zijn:

Publieksvoorlichting en Campagnes: Campagnes zoals "Laat je niet interneppen" en "Dubbel beveiligd is dubbel zo veilig" zijn gericht op het informeren en waarschuwen van het publiek.

Digital Trust Center (DTC): Helpt bedrijven hun digitale veiligheid te vergroten.

Specifieke Interventies voor Jongeren: Initiatieven zoals het Cyber Offender Prevention Squad (COPS), de game HackShield, en het lesprogramma Mijn Cyberrijbewijs richten zich op het voorkomen dat jongeren het criminele pad op gaan.

Opsporing en Vervolging

Cybercrime heeft een hoge prioriteit binnen de Veiligheidsagenda 2023-2026. Het Landelijk Operationeel Cybercrime Overleg (LOCO) coördineert de operationele afstemming van fenomeenonderzoeken. Ondanks de geboekte vooruitgang blijft het aantal fenomeenonderzoeken achter bij de doelstellingen. Het rapport over in- en doorstroom van online criminaliteit in de strafrechtketen benadrukt de complexiteit van opsporingsonderzoeken en het internationale karakter van cybercrime als belangrijke uitdagingen.

Wet Computercriminaliteit III

De Wet Computercriminaliteit III, specifiek de hackbevoegdheid, is geëvalueerd. De evaluatie toont aan dat er een stevige basis is gelegd voor een effectief kwaliteitssysteem bij de politie, hoewel er uitdagingen blijven zoals capaciteitsgebrek. De bevindingen zijn gebaseerd op de eerste twee jaar van de inwerkingtreding van deze bevoegdheid.

Internationale Samenwerking

Internationale samenwerking is cruciaal in de bestrijding van cybercrime. Nederland neemt deel aan verschillende internationale samenwerkingsverbanden zoals het Counter Ransomware Initiatief en de EU cybersancties. Bovendien wordt er onderhandeld over een mogelijk nieuw VN Cybercrime verdrag en de toegang tot elektronisch bewijs in de EU en de VS.

Publiek-Private Samenwerking

De digitale wereld is grotendeels in handen van private partijen, die vaak diverse mogelijkheden hebben om de veiligheid te bevorderen en de opsporing te ondersteunen. Publiek-private samenwerking is dan ook een integraal onderdeel van de strategie sinds de start van de aanpak van cybercrime. Voorbeelden hiervan zijn:

Project NoMoreLeaks: Helpt misbruik van inloggegevens te voorkomen door data te delen met private partijen.

Project Melissa: Een samenwerkingsverband tussen publieke en private cybersecurity partijen om ransomware te bestrijden. De samenwerking omvat het uitwisselen van informatie en actuele ontwikkelingen op structurele basis.

Operaties en Successen

Nederland heeft verschillende succesvolle operaties uitgevoerd in samenwerking met internationale partners. Voorbeelden zijn:

Ontmanteling van Labhost: Een internationale phishing provider die in samenwerking met 18 landen en diverse veiligheidsdiensten is ontmanteld.

Verstoringsactie tegen LockBit: Een grote operatie waarbij 34 servers van de ransomware-groep LockBit uit de lucht werden gehaald, wat hun criminele activiteiten ernstig verstoorde.

Operation Cookiemonster: Een internationale operatie waarbij de criminele handelssite Genesis Market werd aangepakt, die accountgegevens en digitale vingerafdrukken verkocht. Dit leidde tot arrestaties en veroordelingen van verdachten in meerdere landen, waaronder Nederland.

Operatie Endgame: Een gecoördineerde internationale operatie waarbij meerdere botnets werden ontmanteld die een sleutelrol speelden in wereldwijde cybercriminaliteit.

Feiten en Cijfers

In 2023 was er een toename van cyberaanvallen gericht op datadiefstal en illegale datahandel. Uit de rapportage van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) blijkt dat er in 2023 1309 meldingen van datalekken als gevolg van cyberaanvallen waren, waarbij ongeveer 20 miljoen individuen potentieel slachtoffer waren.

Toekomstige Stappen

De integrale aanpak van cybercrime blijft zich ontwikkelen om tegemoet te komen aan de snel veranderende digitale dreigingen. Verdere uitbouw van publiek-private samenwerkingen, verbetering van internationale samenwerking, en het verhogen van de capaciteit en expertise binnen opsporingsdiensten zijn cruciaal voor de toekomstige bestrijding van cybercriminaliteit.

Deze uitgebreide samenvatting geeft een gedetailleerd overzicht van de voortgang, successen en toekomstige uitdagingen van de integrale aanpak van cybercrime in Nederland.

Lees meer: