Kamer debatteert over Europees Openbaar Ministerie

De Eerste Kamer debatteerde dinsdag 9 maart met minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid (J&V) over de invoering van het Europees Openbaar Ministerie (EOM). De Kamer stemt dinsdag 16 maart over het wetsvoorstel en de motie die senator Van Hattem (PVV) indiende om uit het Europees Openbaar Ministerie te treden.

Het wetsvoorstel regelt de uitvoering van de instelling van het Europees Openbaar Ministerie (EOM) in Nederlandse regelgeving. Het EOM is bevoegd om strafbare feiten die de financiële belangen van de Europese Unie schaden te onderzoeken, te vervolgen en voor de nationale rechter te brengen. Het gaat hierbij om fraude met EU-subsidies, invoerrechten en omzetbelasting.

Zes fracties namen deel aan het debat, slechts één van hen (VVD) sprak steun uit voor het wetsvoorstel, de overige vijf fracties in het debat (Fractie-Nanninga, PVV, SP, 50PLUS en SGP) waren zeer kritisch. De kritiek richtte zich met name op de aanpak van fraude en corruptie met EU-subsidies. Volgens de tegenstanders zou dit gewoon een zaak moeten blijven van de nationale openbare ministeries, in samenwerking met de openbare ministeries van andere lidstaten. Het instellen van een Europees Openbaar Ministerie zagen zij als het overdragen van nationale soevereiniteit aan de Europese Unie.

Motie

In het debat werd één motie ingediend. Deze motie, van PVV-senator Van Hattem, roept de regering op een exitstrategie op te stellen om stappen te kunnen zetten om uit het Europees Openbaar Ministerie (EOM) te kunnen treden. Minister Grapperhaus ontraadde de motie.

Impressie van het debat

Senator Van Wely (Fractie-Nanninga) zei dat voor fraudebestrijding intensivering van de samenwerking tussen lidstaten nodig is. Hij noemde het EOM 'een inperking van onze nationale soevereiniteit'. Een nationale aanpak met afstemming verdient de voorkeur boven dit voorstel, aldus Van Wely. Zijn fractie is geen voorstander van het wetsvoorstel: "Nederland moet niet meedoen."

Ook SGP-senator Van Dijk toonde zich niet enthousiast over het wetsvoorstel. Maar, zo zei hij, verwerpen van dit wetsvoorstel leidt niet tot het stoppen van Nederlandse deelname aan het EOM. Hij vroeg de minister waarom fraudeaanpak niet nationaal blijft, in samen met de openbare ministeries van andere lidstaten. Ook vroeg hij of de minister er gerust op was dat het mandaat van het EOM niet sluipenderwijs wordt opgerekt.

VVD-senator Adriaansens wilde weten wanneer de minister de eerste resultaten verwacht te zien. De VVD-fractie was blij met de bevestiging van de minister dat angst voor verdere uitbreiding van het mandaat niet nodig is. Adriaansens hoopte van harte dat het Europees Openbaar Ministerie effectief gaat zijn op de afgesproken terreinen.

SP-senator Janssen stelde vast dat het kabinet met dit wetsvoorstel mede een signaal wil afgeven over de grensoverschrijdende fraudeaanpak maar noemde het 'wel een heel vreemd signaal'. Hij vroeg waarom niet wordt vastgesteld dat sommige lidstaten gewoon niet mee willen doen aan fraudebestrijding , en dan ook nog de lidstaten die niet aan het EOM meedoen. Volgens Janssen is het nog maar de vraag of dit in de uitvoering gaat brengen wat de bedoeling is.

50PLUS-senator Baay-Timmerman zei dat bij grensoverschrijdende fraude nu al de verplichting tot strafrechtelijke samenwerking tussen landen bestaat. Volgens haar moet het EOM er komen omdat het onderdeel was van het regeerakkoord van Rutte-III. Ze vroeg waar het belang van Polen en Hongarije ligt om niet deel te nemen aan het EOM maar wel aan samenwerkingsverbanden. Ze noemde het vertrouwen en de verwachtingen van de minister mooi, maar geen onafhankelijk toetsbaar criterium dat het ook daadwerkelijk een succes gaat worden.

Volgens PVV-senator Van Hattem kan de fraude met EU-subsidies worden stopt door niet meer te subsidiëren: "Als je geld niet weggeeft aan andere landen hoef je het ook niet te controleren." Wat de PVV betreft komt er een nexit en verlaat Nederland zo snel mogelijk de EU, om te beginnen met het EOM. De PVV heeft tegen toetreding tot het Europees Openbaar Ministerie gestemd en zal ook tegen deze wet stemmen.