De Kamer debatteerde op 3 december jl. met minister Hoekstra (Financiën) over strengere wetgeving tegen witwassen. Fraude. Afpersing. Liquidaties. Aanslagen. Zware criminelen en terroristen begaan vele misdaden met witgewassen geld. In Nederland gaat het jaarlijks om zo'n 16 miljard euro. "Het is het uur U voor de rechtsstaat." Zo verwoordt minister Hoekstra de urgentie van de strijd tegen de georganiseerde criminaliteit. Drie wetten moeten daarbij helpen.

Poortwachters

Banken hebben een poortwachterfunctie tegen witwassen, benadrukt de minister. Een nieuwe wet verplicht banken en andere betaaldienstverleners zich aan te sluiten op het verwijzingsportal bankgegevens. Daaruit kunnen overheidsinstanties die witwassen en terrorismefinanciering bestrijden klantgegevens ophalen. Nu moeten die gegevens nog handmatig en per geval bij banken worden gevorderd.

Het is heel redelijk om van banken te vragen dat ze de herkomst van het geld van hun klanten controleren, vindt Nijboer (PvdA), want ze hebben dat in het verleden nagelaten. Maar de eisen om witwassen tegen te gaan zijn heel complex, waardoor alleen grote banken eraan kunnen voldoen en kleine spelers op de financiële markt worden weggedrukt, vreest Alkaya (SP).

Groothuizen (D66) wijst erop dat banken de screening op witwassen zo goedkoop mogelijk zullen proberen te organiseren, met vaak jonge arbeidskrachten. Hoe bepalen we of ze hun poortwachterfunctie goed vervullen?

Laat banken het burgerservicenummer en andere afgesloten gegevens van hun klanten gebruiken, vragen Snels (GroenLinks) en Van der Linde (VVD). Zo kunnen ze de kwaliteit van hun data beter controleren. We moeten eerst nog een advies van de Autoriteit Persoonsgegevens afwachten over de privacygevoeligheid hiervan, zegt Hoekstra.

UBO-register

Het zogeheten UBO-register moet duidelijk maken wie er uiteindelijk van geld profiteert. UBO staat voor "ultimate beneficial owner", oftewel "uiteindelijk belanghebbende". Andere Europese landen zullen ook zo'n register maken.

Hoeveel privacy moeten we inleveren om witwassen tegen te gaan? Zo schetsen Stoffer (SGP) en Bruins (ChristenUnie) het politieke dilemma over dit register. Ik wil uit het frame raken dat je óf de privacy óf de aanpak van witwassen goed kunt doen, antwoordt de minister, dus zoeken we naar een redelijk midden.

We moeten voorkomen dat iedereen straks kan koekeloeren in het UBO-register, zegt Van der Linde (VVD). De reikwijdte ervan is volgens Ronnes (CDA) wellicht te groot. Hij wijst op onrust bij het mkb en andere ondernemers hierover. Beide woordvoerders willen voorkomen dat welgestelde ondernemers het risico lopen op bijvoorbeeld ontvoering of afpersing omdat hun gegevens openbaar worden.

Wijziging Anti-witwasrichtlijn

Er waren nog geen regels voor cryptovaluta zoals bitcoins. Dat gat is gedicht met de vierde Europese Anti-witwasrichtlijn, die Nederland nu in de eigen wetgeving opneemt.

Digitale valuta blijken in "schimmige kringen" als gangbaar ruilmiddel te worden gebruikt en aanvaard, zegt Alkaya (SP). De vraag is wel of de kosten, verantwoordelijkheden en verplichtingen voor aanbieders van deze valuta nog te dragen zijn, vindt Bruins (ChristenUnie). Sowieso zijn er verschillende soorten cryptovaluta, voegt Snels (GroenLinks) toe, dus zullen criminelen grijpen naar de valuta die niet onder de wet- en regelgeving vallen.

De Kamer stemt op 10 december over de wetsvoorstellen en de tijdens het debat ingediende moties.