Reactie NVJSA op regeerprogramma

De NOvA publiceerde onlangs het rapport 'Rechtsstatelijke toets regeerprogamma 2024'. Uit dit rapport blijkt dat het overgrote deel van de 43 onderdelen uit het regeerprogramma een risico vormt voor de rechtsstaat. Negen onderdelen zijn zelfs direct in strijd met de beginselen van rechtsstatelijkheid. Eerder sprak de NOvA al uit zich zorgen te maken over de ruimte voor de klassieke waarden van de democratische rechtsstaat in de plannen van het kabinet.

De NVJSA deelt deze bezorgdheid. Hoewel het regeerprogramma enkele positieve punten bevat met betrekking tot de versterking van de rechtsketen, zoals betere informatievoorziening over de opties bij juridische problemen en investering in het Juridisch Loket, maakt het kabinet ten aanzien van het strafrecht verder voornamelijk keuzes die de NVJSA niet wenselijk lijken. Zo wil het kabinet het contact met de buitenwereld van gedetineerden in de EBI vergaand beperken, verschillende strafmaxima verhogen en een nieuw taakstrafverbod instellen (terwijl uit onderzoek blijkt dat (lange) gevangenisstraffen niet effectief zijn).

Ook wordt in het regeerprogramma aandacht besteed aan het verbeteren van de rechtsbescherming. In dat kader vindt het kabinet het belangrijk "om voldoende aanbod van de sociale advocatuur te houden". Het kabinet lijkt echter niet voornemens om in de sociale advocatuur te investeren. Dat is lastig met elkaar te rijmen.

Investering in de sociale advocatuur is hard nodig – de Staatscommissie Rechtstaat concludeerde afgelopen juni in het adviesrapport ‘De gebroken belofte van de rechtstaat’ dat de toegang tot het recht voor burgers ernstig in de knel is gekomen door grove tekorten in het stelsel van rechtshulp: “De sociale advocatuur is de afgelopen jaren zo uitgekleed dat er vrijwel geen boterham in te verdienen valt. Het aantal sociaal advocaten is sinds 2014 gestaag aan het teruglopen, terwijl het aantal toevoegingen groeit: er is dus meer werk, dat met minder mensen gedaan moet worden. De drempels om toegang te krijgen tot het recht, een grondbeginsel van de rechtsstaat, zijn daardoor flink hoger geworden.”

De Staatscommissie adviseerde dan ook een forse verhoging van de vergoedingen in de sociale advocatuur om de toegankelijkheid te herstellen. Dit advies lijkt het kabinet volledig terzijde te hebben geschoven. In zoverre lijkt verbetering van de rechtsbescherming nog niet in zicht te komen.

Het is nu wachten op het tweede rapport van Commissie van der Meer, dat in december 2024 wordt verwacht. De NVJSA heeft hierop door middel van een position paper en tijdens een hoorzitting input geleverd. De Commissie zal voorstellen doen om de vergoedingen van de sociale advocatuur te herijken. Het eerste rapport van Commissie Van der Meer werd aanvankelijk door de toenmalige minister genegeerd, maar later voelde hij zich gedwongen om de puntentoekenning alsnog conform de voorstellen aan te passen. Wij zijn dan ook erg benieuwd hoe het kabinet met de nieuwe voorstellen zal omgaan.

Bron: NVJSA