De Europese Commissie heeft nu verder verruimde richtsnoeren beschikbaar over de vraag hoe in het kader van COVID-19 humanitaire hulp te verstrekken aan landen en gebieden in de wereld waarop beperkende EU-maatregelen (“sancties”) van toepassing zijn. Deze richtsnoeren bevatten nu ook een apart hoofdstuk over Nicaragua.

Het doel is houvast te geven over de vraag hoe de EU-sancties na te leven bij het verlenen van humanitaire hulp, en met name medische bijstand, om de COVID-19-pandemie te bestrijden. De richtsnoeren bieden meer duidelijkheid over de verantwoordelijkheden en de vraag hoe bij hulpverlening te werk te gaan. Een en ander moet humanitaire actoren helpen bij hun activiteiten in Nicaragua en moet ervoor zorgen dat uitrusting en hulp daar kan worden ingezet voor het bestrijden van de pandemie.

De strijd tegen de COVID-19-pandemie is een ongeziene uitdaging die wereldwijd eensgezindheid, samenwerking, solidariteit en medeleven vergt. Hoewel geen enkel land van de pandemie gespaard blijft, kunnen complexe politieke of economische situaties en bestaande conflicten in bepaalde gebieden van de wereld de verwoestende effecten van de pandemie voor de bevolking in die landen alleen nog maar erger maken.

Deze richtsnoeren bouwen voort op de eerdere hoofdstukken van deze richtsnoeren, die gingen over Syrië (bekendgemaakt in mei 2020) en Iran en Venezuela (bekendgemaakt in oktober 2020).

De richtsnoeren — meer informatie

EU-sancties zijn een hulpmiddel om cruciale EU-doelstellingen waar te maken, zoals het behoud van vrede, de versterking van de internationale veiligheid, het consolideren en ondersteunen van democratie, het internationaal recht en de mensenrechten. EU-sancties zijn alleen gericht tegen wie door zijn optreden die waarden in gevaar brengt. Dit moet de eventuele negatieve effecten voor de burgerbevolking zoveel mogelijk beperken. Momenteel hanteert de EU ongeveer 40 verschillende sanctieregelingen.

Aan de naleving door de EU van haar internationale verplichtingen en haar beleid van gerichte maatregelen is een stelsel van uitzonderingen gekoppeld. Zo kan bij de toepassing van sancties rekening worden gehouden met de behoeften van humanitaire actoren. Bij deze uitzonderingen kan het gaan om humanitaire hulpverlening en humanitaire activiteiten, zoals medische bijstand. Afhankelijk van de transacties en de beperkingen in elk concreet geval, moeten humanitaire actoren misschien eerst vooraf toestemming vragen voordat zij bepaalde goederen kunnen uitvoeren naar landen waartegen sancties lopen. Die toestemming wordt gegeven door de bevoegde autoriteiten in elke lidstaat.

De richtsnoeren van vandaag helpen een antwoord te geven op een aantal vragen dat de Commissie kreeg van donoren, ngo's, banken en andere actoren die bij humanitaire activiteiten zijn betrokken, maar ook van nationale autoriteiten. In die vragen gaat het over de uitvoer en de betaling van beschermende kledij, geneesmiddelen, medische uitrusting, of over medische bijstand aan bevolkingsgroepen in nood in gebieden waarop EU-sancties van toepassing zijn. De richtsnoeren zijn bestemd voor alle actoren die betrokken zijn bij humanitaire hulpverlening en daarbij de EU-sancties moeten naleven. Dat kunnen de bevoegde autoriteiten van de EU-lidstaten zijn, die de EU-sancties ten uitvoer leggen, maar ook publieke en particuliere actoren (donoren, ngo's, banken en andere actoren die bij humanitaire activiteiten betrokken zijn).

De Commissie werkt ook nauw samen met de lidstaten om te garanderen dat in de huidige context de nationale procedures transparant en gemakkelijk toegankelijk zijn voor humanitaire actoren uit de hele EU.

Enkele reacties van commissarissen

Josep Borrell, hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid/vicevoorzitter voor een sterker Europa in de wereld: “EU-sancties spelen een cruciale rol wanneer het erom gaat maatregelen te nemen tegen personen die zich schuldig maken aan schendingen van het internationale recht, schendingen van de mensenrechten, wapenaanvoer naar oorlogsgebieden, of die het vredesproces fnuiken. Vooral echter moeten sancties beschermen wie het meest kwetsbaar is. EU-sancties zijn volledig in overeenstemming met het internationale recht. Wel bieden ze ruimte voor uitzonderingen, zodat humanitaire hulp wel nog terecht komt bij wie die het hardste nodig heeft. De richtsnoeren van vandaag bieden humanitaire actoren de nodige houvast in deze bijzondere tijden.”

Mairead McGuinness, commissaris voor Financiële Diensten, Financiële Stabiliteit en Kapitaalmarktenunie: “De COVID-19-pandemie treft de hele wereld, maar vooral kwetsbare gemeenschappen. Daarom is gecoördineerd optreden nodig. Ik denk dat de richtsnoeren van vandaag kunnen helpen bij de humanitaire hulpverlening in Nicaragua, ondanks de sancties die momenteel lopen. Het is van levensbelang dat de hulp blijft gaan naar waar die nodig is.”

Janez Lenarčič, commissaris voor Crisisbeheer, in een eerdere verklaring: “Sancties mogen niet beletten dat humanitaire hulp, en met name medische bijstand, wordt verleend. Dit is ook een kwestie van internationaal humanitair recht. Klaarheid bieden is een stap in de goede richting bij het verhelpen van de vele problemen waarmee humanitaire actoren te maken krijgen wanneer zij in zo'n moeilijke omstandigheden ter plaatse hulp bieden.”