Zoals aangekondigd door voorzitter Ursula von der Leyen in haar toespraak over de staat van de Unie, hebben de Europese Commissie en de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid een gezamenlijk voorstel ingediend voor een verordening van de Raad betreffende de uitvoering van beperkende maatregelen (sancties) tegen ernstige schendingen van de mensenrechten wereldwijd.

Het gezamenlijk voorstel voor een verordening van de Raad is een van de rechtshandelingen die de Raad nodig heeft om verder te kunnen werken aan de nieuwe horizontale sanctieregeling. Het vormt een aanvulling op het besluit van de Raad dat door hoge vertegenwoordiger Borrell wordt voorgesteld en dat – wanneer het eenmaal door de Raad is aangenomen – de EU-sanctieregeling voor mensenrechtenschendingen wereldwijd zal instellen.

De nieuwe EU-sanctieregeling voor mensenrechtenschendingen wereldwijd zal de EU meer flexibiliteit bieden om iedereen te treffen die verantwoordelijk is voor ernstige mensenrechtenschendingen, ongeacht door wie of waar ter wereld deze worden gepleegd. Verwacht wordt dat de EU-sanctieregeling voor mensenrechtenschendingen wereldwijd maatregelen zal omvatten zoals de bevriezing van tegoeden en reisverboden. Wat dit laatste betreft, zou de Commissie dankzij het gezamenlijk voorstel ook voor het eerst toezicht kunnen houden op de toepassing van de reisverboden.

De nieuwe regeling zal niet in de plaats komen van bestaande geografische sanctieregelingen, waarvan sommige – bijvoorbeeld de regelingen voor Syrië, Belarus en Venezuela – reeds maatregelen omvatten tegen mensenrechtenschendingen.

Deze voorstellen vormen een krachtige uitdrukking van het vaste voornemen van de EU om de democratie, de rechtsstaat, de mensenrechten en de beginselen van het internationaal recht overal ter wereld te ondersteunen. Met de voorstellen wordt opvolging gegeven aan het politieke akkoord dat de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU tijdens de Raad Buitenlandse Zaken in december 2019 hebben bereikt om verder te werken aan een dergelijke regeling.

Het tot stand brengen van een EU-sanctieregeling voor mensenrechtenschendingen wereldwijd is ook een belangrijke doelstelling die door de hoge vertegenwoordiger en de Commissie is geformuleerd in het actieplan inzake mensenrechten en democratie 2020-2024, als onderdeel van de in maart 2020 aangenomen gezamenlijke mededeling.

Volgende stappen

De voorgestelde verordening van de Raad zal gelijktijdig met het voorstel van de hoge vertegenwoordiger voor een besluit van de Raad door de lidstaten in de Raad worden besproken.

Enkele reacties van commissarissen:

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie: “We moeten opkomen voor de mensenrechten en de fundamentele vrijheden. We hebben reeds lange tijd behoefte aan een EU-sanctieregeling om degenen die zich aan mensenrechtenschendingen schuldig maken, ter verantwoording te kunnen roepen. We vertrouwen erop dat de Raad blijk zal geven van zijn vaste voornemen om de Commissie bij het verwezenlijken van deze doelstelling te steunen door ons voorstel goed te keuren.”

Josep Borrell, hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid/vicevoorzitter voor een sterker Europa in de wereld: “Overal ter wereld worden mensenrechten geschonden. De nieuwe EU-sanctieregeling voor mensenrechtenschendingen wereldwijd wordt een krachtig instrument om degenen die verantwoordelijk zijn voor ernstige mensenrechtenschendingen waar ook ter wereld ter verantwoording te roepen. Dit is een kans voor Europa om zijn waarden niet alleen uit te dragen maar ook concreet te verdedigen.”

Valdis Dombrovskis, uitvoerend vicevoorzitter voor een economie die werkt voor de mensen: “We stellen een nultolerantiebeleid voor ten aanzien van mensenrechtenschendingen waar ook ter wereld. De voorstellen van vandaag bieden uitgebreide mogelijkheden om dergelijke gedragingen te bestrijden en tonen aan hoe belangrijk we het vinden om de waarden waarin we geloven, te verdedigen.”

Mairead McGuinness, commissaris voor Financiële Diensten, Financiële Stabiliteit en Kapitaalmarktenunie: “Deze voorstellen zijn een belangrijke stap in de richting van een hoognodige sanctieregeling. Door onze sancties tegen mensenrechtenschendingen efficiënt en doeltreffend te handhaven, kunnen de EU-landen ervoor zorgen dat degenen die bij anderen pijn en lijden veroorzaken, daar niet mee wegkomen. Wanneer de regeling eenmaal door de Raad is goedgekeurd, zal de Commissie deze inspanningen krachtig ondersteunen.”

Achtergrondinformatie

EU-sancties zijn een hulpmiddel om cruciale EU-doelstellingen te verwezenlijken, zoals het handhaven van vrede, het versterken van de internationale veiligheid, en het consolideren en ondersteunen van de democratie, het internationaal recht en de mensenrechten. Sancties zijn uitsluitend gericht tegen de personen die in strijd met deze waarden handelen. Dit moet eventuele negatieve gevolgen voor de burgerbevolking zoveel mogelijk beperken. Momenteel hanteert de EU ongeveer 40 verschillende sanctieregelingen.

De verordening van de Raad is nodig om de maatregelen in het kader van de sanctieregeling die bij besluit van de Raad is ingesteld, nader uit te werken, aangezien zij gevolgen kunnen hebben voor de werking van de interne markt van de EU. De verordening is rechtstreeks bindend voor de nationale bestuursorganen en voor particuliere marktdeelnemers, en het besluit van de Raad is juridisch bindend voor de EU-lidstaten.

Meer informatie over het sanctiebeleid en het mensenrechtenbeleid van de EU: