Vervolging van cyberboef nog niet zo gemakkelijk: OM laat knelpunten zien

De wereld digitaliseert, en de criminaliteit ook. Politie en Openbaar Ministerie spelen daarop in, maar telkens blijken techniek, wetgeving én organisatie achter te lopen op de werkelijkheid. Het OM heeft daarom op uitnodiging van de voorzitter van het College van Procureurs-generaal, Gerrit van der Burg, aan leden van de Cyber Security Raad in een simulatie van een opsporingsonderzoek laten zien welke knelpunten er zijn met onderzoeken in de digitale wereld. Dit vond plaats via een digitale Oefenrechtbanksessie. De Cyber Security Raad komt in de lente met een advies aan het (nieuwe) kabinet over de inzet van mensen en middelen op het gebied van cyberweerbaarheid en cybercriminaliteit.

“Een kijkje in de keuken, dat de CSR veel duidelijk maakt”, aldus Gerrit van der Burg. Op aangeven van een officier van justitie kregen de leden van de CSR een strafzaak met onderzoeksrichtingen, en de diverse technische, organisatorische en juridische belemmeringen daarin, voorgelegd. Met hulp van experts van OM en politie kunnen de leden van de CSR proberen een cybercrimineel op te sporen en succesvol te vervolgen.

“Of het nou gaat om het afpakken van crimineel geld in bitcoin wallets, het goed kunnen opnemen van een aangifte van sextortion, of het kunnen beoordelen van deep fakes in bewijsmateriaal, nieuwe vormen van criminaliteit vragen om actuele kennis en kunde en voldoende capaciteit. We zullen hierin moeten blijven investeren om de rechtsorde te handhaven in een digitale samenleving”, aldus Gerrit van der Burg.

Het OM is van plan de sessie ook met andere deelnemers te organiseren.

Verontrustende recordcijfers en cyberprimeurs

In 2020 kende Nederland een stijging van de cybercriminaliteit met 127 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. Maar niet alleen het aantal incidenten groeit, óók de impact. Inmiddels zegt twee derde van de Nederlanders in het afgelopen jaar met een cyberdreiging in aanraking te zijn gekomen. De individuele schade voor slachtoffers is groot, van gemiddeld €2800 euro per persoon bij Whatsappfraude tot €10.000 euro per persoon bij bankfraude door spoofing.

Het afgelopen jaar zijn er daarnaast bijvoorbeeld ziekenhuizen getroffen door ransomware- en DDos-aanvallen, een levensgevaarlijke ontwikkeling, aldus het OM. Ook experts waarschuwen al jaren dat onze grote afhankelijkheid van digitale infrastructuur tot dodelijke situaties kan leiden. 

Overigens hebben politie en OM de afgelopen jaren laten zien digitale onderzoeken zeker aan te kunnen en zijn er ook successen geboekt. Denk aan het oprollen van marktplaatsen op het dark web, de aanpak bullet proof hosters, diverse preventiecampagnes, en de aanval van versleutelde communicatie van criminelen. Maar de snelle toename van de verschuiving van traditionele criminaliteit naar het digitale domein vraagt méér, aldus het OM en de politie. Naast een noodzakelijke uitbreiding in menskracht en samenwerking met verschillende partners, gaat dat bijvoorbeeld ook om aanpassingen in nationale en internationale regelgeving.

Belang van een ‘kijkje in de keuken’

“We staan voor de uitdaging om de transitie van traditionele criminaliteit naar cybercriminaliteit bij te benen”, aldus Van der Burg. Juist dit is de reden dat het OM de leden van de Cyber Security Raad een kijkje in de keuken heeft willen geven.

“De toename van cybercrime heeft, naast economische schade, ook een grote maatschappelijke impact. Door daders te pakken, te veroordelen én hun winsten af te nemen, wordt het maatschappelijke signaal afgegeven dat cybercrime niet meer loont. Dit zorgt voor economische en maatschappelijke weerbaarheid en heeft daarom onze prioriteit.”