Voorstel voor een Raadsaanbeveling om de veerkracht van de kritieke entiteiten van de EU te versterken
/Het voorstel van de Commissie voor een Raadsaanbeveling heeft tot doel de werkzaamheden ter bescherming van kritieke entiteiten op drie gebieden te maximaliseren en te versnellen: paraatheid, respons en internationale samenwerking. Daartoe voorziet zij in een sterkere ondersteunende en coördinerende rol van de Commissie om de paraatheid voor en respons op de huidige dreigingen te verbeteren. Daarnaast voorziet het voorstel in een versterkte samenwerking tussen de lidstaten en naburige derde landen.
Achtergrond
In de zomer van 2022 bereikten de Raad en het Europees Parlement een politiek akkoord om het wetgevingskader van de EU te verdiepen om de veerkracht van entiteiten die kritieke infrastructuur exploiteren, te versterken. Er werd overeenstemming bereikt over het voorstel voor de richtlijn betreffende de veerkracht van kritieke entiteiten (“CER-richtlijn”) en het voorstel voor de herziene richtlijn beveiliging van netwerk- en informatiesystemen (“NIS2-richtlijn”). De nieuwe wetgeving zal naar verwachting eind 2022 of begin 2023 in werking treden, en de lidstaten moeten prioriteit geven aan omzetting en toepassing daarvan.
In de CER-richtlijn wordt een nieuw kader voor samenwerking voorgesteld, evenals verplichtingen voor de lidstaten en kritieke entiteiten om de fysieke niet-cyberweerbaarheid te versterken. Zij omvat nu elf sectoren: energie, vervoer, digitale infrastructuur, bankwezen, infrastructuur van de financiële markt, gezondheid, drinkwater, afvalwater, openbaar bestuur, ruimtevaart en voedsel. De NIS2-richtlijn zal voorzien in een brede sectorale dekking van cyberbeveiligingsverplichtingen. Dit omvat een nieuwe verplichting voor de lidstaten om, waar relevant, onderzeese kabels op te nemen in hun cyberbeveiligingsstrategieën.
Na de sabotage van de Nord Stream-pijpleidingen presenteerde voorzitter Von der Leyen op 5 oktober 2022 een 5-puntenplan voor veerkrachtige kritieke entiteiten. De belangrijkste elementen daarvan zijn: verbetering van de paraatheid; samenwerking met de lidstaten om hun kritieke entiteiten aan een stresstest te onderwerpen; vergroting van met name de responscapaciteit; goed gebruik van satellietcapaciteit voor het opsporen van potentiële dreigingen; en versterking van de samenwerking met de NAVO en belangrijke partners op het gebied van de veerkracht van kritieke entiteiten.
Op 18 oktober 2022 heeft de Europese Commissie een voorstel voor een aanbeveling van de Raad gepresenteerd. Het voorstel bouwt voort op het 5-puntenplan voor veerkrachtige kritieke entiteiten van voorzitter von der Leyen.
Inhoud van het voorstel
Het voorstel heeft tot doel de werkzaamheden ter bescherming van kritieke entiteiten op drie prioritaire gebieden te maximaliseren en te versnellen: paraatheid, respons en internationale samenwerking. Daartoe voorziet zij in een sterkere ondersteunende en coördinerende rol van de Commissie om de paraatheid voor en respons op de huidige dreigingen te verbeteren, alsook in een versterkte samenwerking tussen de lidstaten en naburige derde landen. Prioriteit moet worden gegeven aan de belangrijkste sectoren energie, digitale infrastructuur, vervoer en ruimtevaart.
De EU heeft volgens de Commissie een bijzondere rol te spelen met betrekking tot infrastructuur die grenzen overschrijdt of grensoverschrijdende diensten verleent en aldus gevolgen heeft voor de belangen van verschillende lidstaten. Een duidelijke identificatie van dergelijke infrastructuur en van de entiteiten die deze infrastructuur beheren, en een collectieve verbintenis om deze te beschermen, is in het belang van alle lidstaten. De Commissie moedigt de lidstaten aan stresstests uit te voeren van entiteiten die kritieke entiteiten exploiteren, op basis van een gemeenschappelijke reeks beginselen die op het niveau van de EU zijn ontwikkeld.
De stresstest zal worden aangevuld met de opstelling van een blauwdruk voor kritieke infrastructuurincidenten en -crises. Hierin worden de doelstellingen en wijzen van samenwerking tussen de lidstaten en de instellingen, organen, bureaus en agentschappen van de EU bij de respons op incidenten tegen kritieke entiteiten beschreven en uiteengezet, met name wanneer deze een aanzienlijke verstoring van de verlening van essentiële diensten voor de interne markt met zich meebrengen. Deze blauwdruk zal door de Commissie worden ontwikkeld in overleg met de lidstaten en met de steun van de betrokken agentschappen. Wat de coördinatie van de respons betreft, zal in deze blauwdruk gebruik worden gemaakt van de bestaande geïntegreerde EU-regeling politieke crisisrespons (IPCR).
Het voorstel heeft tot doel de capaciteit voor vroegtijdige waarschuwing en respons in verband met verstoringen van kritieke entiteiten te versterken via het EU-mechanisme voor civiele bescherming. De Commissie zal regelmatig nagaan of de bestaande responscapaciteit toereikend en paraat is en zal tests van sectoroverschrijdende samenwerking op EU-niveau organiseren.
In het voorstel wordt ook opgeroepen tot nauwere samenwerking met belangrijke partners en buurlanden op het gebied van de veerkracht van kritieke entiteiten. De Commissie en de hoge vertegenwoordiger zullen de coördinatie met de NAVO versterken via de gestructureerde dialoog tussen de EU en de NAVO over veerkracht en daartoe een taskforce oprichten.
