Met de Innovatiewet Strafvordering wordt binnen de Rechtspraak geëxperimenteerd met audiovisuele verslaglegging en met een opname van beeld en geluid als zelfstandig wettig bewijsmiddel. De vraag die op de voorgrond treedt: is het wel mogelijk om een opname als zelfstandig bewijsmiddel te gebruiken zonder dat deze ‘wordt geïnterpreteerd en tot uitdrukking gebracht in geschreven taal’. Een andere vraag: wordt de gewenste efficiencyslag wel gerealiseerd? Het bekijken van een opname kost immers aanzienlijk meer tijd dan het lezen van schriftelijke processtukken.

Een nadrukkelijk uitgangspunt van het nieuwe Wetboek van Strafvordering is dat het zoveel mogelijk toekomstbestendig moet zijn. Om toekomstbestendigheid te realiseren is er onder andere voor gekozen om formuleringen techniekonafhankelijk in te steken. Een belangrijk technisch aspect is de digitalisering binnen de strafrechtketen. Deze bijdrage heeft betrekking op digitalisering binnen de strafrechtketen in de toekomst. Zal inwerkingtreding van het nieuwe wetboek leiden tot digitaliseringsontwikkelingen? En zijn er digitaliseringsontwikkelingen mogelijk die niet samenhangen met invoering van het nieuwe Wetboek? Om enige context te schetsen, ga ik in op een aantal digitaliseringsontwikkelingen uit de afgelopen jaren.

Het nieuwe Wetboek van Strafvordering moet ervoor zorgen dat in de praktijk van de strafrechtspleging op gemakkelijke wijze technologische ontwikkelingen kunnen worden doorgevoerd. De bedoeling is dat de regeling van het strafprocesrecht techniekonafhankelijk wordt. Op grond daarvan kunnen technologische ontwikkelingen die in de samenleving plaatsvinden, bijvoorbeeld op het terrein van communicatiemiddelen en registratiemogelijkheden, gemakkelijk worden ingevoerd in de strafrechtspleging. Nieuwe technologie kan handelingen in de strafrechtketen eenvoudiger, minder arbeidsintensief en sneller maken, zo is de verwachting. De bijdrage van Kramer in dit nummer lijkt erop te wijzen dat audiovisuele registratie van handelingen behoorlijk wat uitdagingen oplevert voor rechters die ervan kennis moeten nemen, en niet zomaar een volwaardig alternatief is voor schriftelijke verslaglegging. Dat zou wellicht anders zijn als er techniek komt die het mogelijk maakt om audiovisuele registraties snel en eenvoudig te doorzoeken.

Modernisering Strafvordering wil het slachtoffer meer centraal stellen. Daartoe is een nieuw beginsel geformuleerd, dat echter onvoldoende recht doet aan de ontwikkelingen in de huidige digitale en internationale wereld. In die wereld kennen strafzaken steeds vaker grote hoeveelheden slachtoffers. Dan botsen individuele en collectieve slachtofferbelangen. Dit levert dilemma’s op, want oplossingen zijn omgeven met onzekerheid. Daarom zouden, in het belang van de slachtoffers, hun belangen gekanaliseerd moeten kunnen worden. Met deze en andere oplossingen moet geëxperimenteerd worden.