The various sanctions packages introduced by the EU following the Russian invasion in Ukraine in February 2022 were unprecedented on multiple levels. Although sanctions have been part and parcel of both EU and Dutch law for decades, they have never had an impact comparable to the ‘Russia sanctions’. On the one hand, this was the result of the unprecedented scope of the various sanctions with certain measures being introduced which had until then been unthinkable. On the other hand, economic ties between Russia and the Netherlands were simply much deeper. As a result of both these factors, the Russia sanctions were also the first sanctions which affected the work of hundreds of Dutch lawyers rather than the odd lawyer with a client who wants to do business in Iran or North-Korea. This article will discuss the impact of the Russia sanctions on the permissibility of legal services provided by Dutch lawyers. It will do so by first describing the general legal framework on both the Dutch and EU level, followed by a discussion of how sanctions are interpreted and the role of guidance and fundamental rights in doing so. These introductory paragraphs are necessary to properly understand the core paragraphs of this article which discuss the EU’s Russia sanctions and legal services, the circumvention prohibition and the due diligence obligations for Dutch lawyers. The article will conclude with some closing remarks.

De beslissing om een entiteit op een sanctielijst te plaatsen vereist weinig onderbouwing. Desondanks blijken er geregeld problemen te zijn met het gebruikte bewijs of is het tijdsverloop onvoldoende meegewogen. Het loont dan ook op te komen tegen plaatsingsbeslissingen. Op dit moment echter leunt de kwaliteit van beslissingen te veel op de mate waarin tegen de plaatsingsbeslissing wordt opgekomen. Daardoor bestaat de vrees dat veel entiteiten op onvoldoende onderbouwde gronden op sanctielijsten zijn beland.

De verdachte maakte op 4 juni 2014 via Western Un­ion een geldbedrag van € 245 over aan [A]. Dit geld was bedoeld voor [B], die korte tijd daarvoor via een Facebookbericht aan de verdachte had gevraagd het genoemde bedrag (via [A]) aan hem over te maken. [B] beweerde op dat moment vast te zitten in Turkije en het geld nodig te hebben om terug te kunnen reizen naar Nederland. Verdachte moest dit overmaken aan [A], die als tussenpersoon vervolgens voor de overdracht van het geld aan [B] zou zorgdragen, hetgeen ook geschiedde. Iets meer dan een jaar eerder, in april 2013, was deze [B] naar Syrië gereisd, om zich daar vervolgens aan te sluiten bij IS en deel te nemen aan de gewapende strijd; daarvoor werd hij in juli 2016 bij verstek veroordeeld ter zake van onder meer deelneming aan een criminele organisatie met terroristisch oogmerk in de periode van 31 december 2013 tot en met 31 juli 2014.

Het voorstel van de Europese Commissie voor een richtlijn op het gebied van de strafbaarstelling van schendingen van beperkende maatregelen en de sanctionering daarvan is een belangrijke stap in de richting van harmonisatie van de handhaving van EU-sancties. Het is wat ons betreft echter de vraag of het voorstel in staat is de beoogde doelstellingen te bereiken. Zo behouden de lidstaten veel vrijheid bij omzetting van de richtlijn in nationale regelgeving en ligt er ook vooral een groot probleem in (het prioriteren) van handhaving en vervolging in de lidstaten.

De afgelopen 16 maanden heeft de bekendheid van het concept ‘bevriezingsmaatregelen’ een vlucht genomen. Sinds de Russische inval in Oekraïne in februari 2022 heeft de EU aan honderden personen en entiteiten een bevriezingsmaatregel opgelegd. Door zo’n maatregel worden hun tegoeden en economische middelen in de EU geblokkeerd. De grotere economische verwevenheid tussen de EU en Rusland zorgt ervoor dat meer Europese bedrijven deze bevriezingsmaatregel tegenkomen. Mede daarom zijn er meerdere ontwikkelingen geweest waarbij de toepassing van deze bevriezingsmaatregelen nader is uitgewerkt. In deze bijdrage staan de auteurs stil bij een aantal van deze ontwikkelingen.