Western electronics at the heart of Russian warfare, the solar- automotive and garment industries’ ties to forced labour in the Xinjiang Uyghur Autonomous Region and the Palm Oil Industry’s links to devastating environmental and human rights consequences are just three examples of how internationally operating businesses are linked to the breaching of fundamental rights of peoples and communities around the world. While corporate activity has globalized, the regulation of the adverse consequences of corporate activity is lagging. The resulting governance gaps have provided ‘a permissive environment for wrongful acts by companies of all kinds without adequate sanctioning or reparation’. The 2011 Protect, Respect and Remedy Framework for Business and Human Rights, together with the UN Guiding Principles on Business and Human Rights (UNGPs) sought to start closing these governance gaps. The voluntary UNGPs urge states to observe their duty to protect and take ‘appropriate steps to prevent, investigate, punish and redress such abuse through effective policies, legislation, regulations and adjudication’ (UNGP 1), also for ‘their’ corporations operating abroad.

In February 2022, the European Commission presented a Directive on Corporate Sustainability Due Diligence (CSDDD). The CSDDD is part of the broader transition of the European Union (EU) into a climate-neutral, resource-efficient and circular economy under the European Green Deal. The CSDDD seeks to integrate sustainability considerations into corporate governance in order to foster sustainable and responsible corporate behaviour. For the first time in the EU, cross-sector value chain compliance with human rights and environmental protection will become mandatory once the CSDDD enters into force. From 2024 onward, sustainability due diligence will play a more prominent role in corporate compliance and risk management. Companies will accordingly need appropriate counsel to help them navigate the corporate sustainability regulatory environment. Companies will have to set up new or update current due diligence mechanisms and map out and continuously monitor their value chains in order to satisfy the requirements of the CSDDD. The proposed text remains quite abstract as to how companies are expected to comply with the CSDDD. This article will provide a detailed summary of the scope and content of the proposal. Furthermore, it will present practical insights into how companies can best engage in value chain management under the CSDDD. Last, this article will raise an important yet overlooked practicality of the CSDDD: the due diligence collaborations that are expected from companies in the context of the CSDDD will likely raise intricate questions under the prohibition on anti-competitive agreements of EU competition policy. Likewise, the sharing of information in the context of the CSDDD may be equally problematic from the perspective of EU competition policy.

De afgelopen jaren is veel gediscussieerd over de verantwoordelijkheid van ondernemingen in de samenleving. Dat raakt aan een principieel debat over wat de plaats van de onderneming, of meer juridisch, van de vennootschap die een onderneming in stand houdt, in de samenleving is. De zorgen over klimaatverandering en de structurele overschrijding van andere planetaire grenzen, maar ook de zorgen over de sociale verhoudingen in de maatschappij die toenemend onder druk komen te staan, maken de vraag naar de verantwoordelijkheid van ondernemingen in de samenleving dringend. De vorig jaar gewijzigde Nederlandse Corporate Governance Code geeft aan dat (beurs)vennootschappen een verantwoordelijkheid in de samenleving hebben die verder gaat dan (financiële) waardecreatie voor aandeelhouders. In deze bijdrage noem ik die bredere verantwoordelijkheid van de onderneming de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de onderneming. Ik ga in op de vragen wat die maatschappelijke verantwoordelijkheid inhoudt en wat er menselijkerwijs voor nodig is om die verantwoordelijkheid daadwerkelijk te nemen. Hoewel de maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen breder is richt ik me daarbij in het bijzonder op de klimaatproblematiek. Ik sluit af met een pleidooi voor een maatschappelijke raad als een governance-mechanisme dat het vermogen versterkt om maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen.

Al vele jaren is er een discussie over de rol en inhoud van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO, ook wel ‘corporate social responsibility’ (CSR)). De Europese regelgever maakt in deze discussie gebruik van de algemene term ‘corporate sustainability’, waarin zowel mensenrechten/non-discriminatie als milieu en klimaat een rol spelen. Er is een toenemend besef dat bedrijven zich niet kunnen – en mogen – onttrekken aan de enorme uitdagingen van de maatschappij op die onderwerpen. Corporate sustainability ontwikkelt zich daarmee in toenemende mate van een nice to have naar een need to have. Het gaat daarbij om de impact van bedrijfsactiviteiten in de brede zin van het woord. Er is niet enkel oog voor wat er gebeurt binnen het eigen bedrijf, maar ook voor mogelijke negatieve effecten in de waardeketen.