221 miljoen euro afgepakt in strafrechtketen
/Het afpakresultaat voor 2017 komt op een totaal van 221.259.200 euro. Het bedrag is het resultaat van de samenwerking tussen de Politie, FIOD, Douane, Domeinen Roerende Zaken (DRZ), het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB), het Openbaar Ministerie (OM) en een groot aantal andere partners. Het bedrag vloeit naar de schatkist.
De afpakdoelstellingen die voor dit jaar waren gesteld (138.560.000 euro), zijn gehaald. Sinds de intensivering op afpakken in 2011, maken we geleidelijk stappen voorwaarts. In 2014 is er bijna 136 miljoen euro afgepakt, in 2015 ruim 143 miljoen euro en in 2016 is er ruim 416 miljoen euro afgepakt.
Het is voor het eerst sinds 2011 dat het afpakresultaat niet is gestegen ten opzichte van het jaar er voor. Mede door de transactie met Vimpelcom met een totaal afpakbedrag van circa 268 miljoen euro viel het afpakcijfer in 2016 hoger uit dan het cijfer in 2017. Dit jaar zorgden wederom inkomsten uit verbeurdverklaringen, transacties met een deel ontneming en schikkingen, voor het grootste deel van het afgenomen crimineel vermogen. Juist ontnemingszaken lenen zich voor buitengerechtelijke afdoeningen, want een rechter kan uiteindelijk ook niet anders opleggen dan betaling van een geldbedrag.
Innovatie van begin tot einde belangrijk
Criminelen zitten niet stil en bedenken steeds iets nieuws om crimineel verdiende gelden weg te maken of te verhullen. De wereld verandert en dat betekent dat de opsporingsdiensten, het OM en andere partners ook moeten blijven vernieuwen. Van de eerste fase van informatie inwinning tot aan de fase van afdoening en incasso is innovatie belangrijk. Er wordt steeds gezocht naar nieuwere en effectievere manieren om ervoor te zorgen dat misdaad niet loont en slachtoffers worden gecompenseerd.
Internationaal wordt er steeds beter samengewerkt om onverklaarbaar vermogen aan te pakken. Dankzij meldingen van ongebruikelijke transacties bij de Financial Intelligence Unit (FIU) worden er witwasonderzoeken gestart naar verdachten die over grote hoeveelheden onverklaarbaar vermogen lijken te beschikken. Ook dienstverleners die criminelen helpen om gelden buiten het zicht van de autoriteiten te houden, worden aangepakt.
Afgelopen jaar is er voor het eerst direct een nieuwe maatschappelijke bestemming gegeven aan beslag. Het OM heeft een in beslag genomen boot geschonken aan het Scheepvaart en Transport College in Rotterdam (STC), dat het schip zal gebruiken voor onderwijs en wetenschap. De boot is in beslag genomen in een witwasonderzoek en was vermoedelijk betrokken bij drugstransporten. Het initiatief past in de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Het OM zou dit vaker willen doen. Al vloeit het bedrag niet direct in de schatkist, het maakt zichtbaar dat misdaad niet loont en heeft op een andere, meer zichtbare manier, maatschappelijk effect.
Effectief en integraal afpakken
De hoeveelheid beslag die gelegd wordt bij verdachten stijgt elk jaar. Er wordt steeds vaker beslag gelegd in een vroeg stadium van het onderzoek. Afgelopen jaar is er voor circa 359 miljoen beslag gelegd met het oog op mogelijke toekomstige vorderingen. Dit biedt perspectief voor de toekomst.
Zodra een onderzoek is gestart is het streven dat vanaf het begin het crimineel vermogen in kaart wordt gebracht en er wordt nagedacht hoe dit het best afgepakt kan worden. Dat betekent samenwerking met partners vanaf het begin van een onderzoek tot en met de incasso door het CJIB. Het maakt niet uit wie er afpakt, de Belastingdienst, het OM of gemeenten, als er maar afgepakt wordt. De diensten beschikken daarbij over een breed palet aan mogelijkheden. Dat wat er door andere overheidsdiensten zoals Belastingdienst of gemeente wordt afgepakt telt niet mee in het afpakresultaat van de strafrechtketen, maar het komt ten goede van de gemeenschap.
Het OM streeft ernaar om zo veel mogelijk slachtoffers te compenseren. Indien er geld wordt afgepakt in onderzoeken met slachtoffers, is dit allereerst bestemd voor slachtoffers. Ook dit bedrag wordt niet mee geteld in het afpakcijfer van de strafrechtketen.
Een lange adem nodig
De gemiddelde ontnemingszaak die bij de rechter wordt aangebracht heeft een doorlooptijd van 8 jaar. De doorlooptijd van rechtszaken over ontnemingen nam afgelopen jaar toe in plaats van af. Vooral in zaken waar het gaat om substantiële bedragen kost het tijd voor een ontneming onherroepelijk is en geïnd kan worden. Ook het innen van de opgelegde vorderingen gaat niet vanzelf. Indien er in een vroeg stadium geen (dekkend) beslag is gelegd op goederen van waarde, kan het OM, in de fase van de inning aanvullend financieel onderzoek doen om verborgen vermogen te traceren. Dat gebeurt ook. Waar nodig heeft het OM een lange adem.
Herstel rechtsgevoel
Een groot deel van alle criminaliteit wordt gepleegd met het oog op snel financieel gewin. Of het nu gaat om drugshandel, diefstal of fraude: in alle gevallen is geld de drijfveer van criminelen. Door dit geld van de criminelen af te pakken, raken Politie, Bijzondere Opsporingsdiensten en alle andere partners hen op een plek waar het pijn doet: in de portemonnee. Doorgewinterde criminelen calculeren een eventuele celstraf in als beroepsrisico. Door hun vermogen af te pakken verliezen daders hun status in het criminele milieu en verliezen zij het investeringsbudget om nieuwe misdaadavonturen aan te gaan. Bovendien draagt afpakken bij aan herstel van het rechtsgevoel in de maatschappij. Het is goed als burgers zien dat de dubieuze dure auto van criminele types wordt afgepakt. Het is ongewenst dat eerlijke bedrijven over de kop gaan omdat criminele bedrijven de markt verzieken door concurrentievervalsing.
Bron: OM
