De Europese Raad en Parlement hebben een voorlopig akkoord bereikt over een veiliger internet voor Europese burgers. Met het voorlopig politiek akkoord over de Wet digitale diensten (Digital Services Act (DSA)) is een belangrijke stap gezet.

Deze wet is de eerste ter wereld die verreikende regels invoert voor onlineplatforms en zoekmachines. Bovendien introduceert de wet een innovatieve manier van toezicht houden.

De wet digitale diensten volgt het principe dat dingen die offline illegaal zijn, ook online illegaal moeten zijn. Doel is de online verspreiding van illegale inhoud te voorkomen en de grondrechten van de gebruikers te beschermen.

Toepassingsgebied

De wet zal gelden voor alle tussenpersonen die digitale diensten aanbieden in de EU.

De verplichtingen die worden ingevoerd staan in verhouding tot de aard van de diensten en het aantal gebruikers. Dit betekent dat er strengere eisen gelden voor zeer grote onlineplatforms en zeer grote onlinezoekmachines. Zeer grote onlineplatforms en zoekmachines zijn diensten met meer dan 45 miljoen actieve maandelijkse gebruikers in de Europese Unie.

Om ervoor te zorgen dat de ontwikkeling van startende ondernemingen en kleinere bedrijven niet gehinderd wordt, zullen micro- en kleine ondernemingen met minder dan 45 miljoen actieve maandelijkse gebruikers in de EU worden vrijgesteld van bepaalde nieuwe verplichtingen.

Governance

Met het oog op een doeltreffende en uniforme naleving van de specifieke verplichtingen die de wet aan zeer grote platforms en zeer grote zoekmachines oplegt, is aan de Commissie exclusieve toezichtsbevoegdheid toegekend.

De platforms en zoekmachines zullen op Europees niveau worden gecontroleerd, in samenwerking met de lidstaten. Dit nieuwe toezichtsmechanisme handhaaft het land-van-oorsprongbeginsel, dat zal blijven gelden voor andere actoren en verplichtingen die onder de wet digitale diensten vallen.

Onlinemarktplaatsen

Gezien hun belangrijke rol in het dagelijks leven van de Europese burgers, krijgen marktplaatsen een zorgvuldigheidsverplichting opgelegd ten aanzien van verkopers die producten of diensten verkopen op hun platform.

Marktplaatsen moeten gegevens verzamelen en tonen over de verkochte producten en diensten, zodat de consument correct geïnformeerd wordt.

Systeemrisico's van zeer grote platforms en zeer grote zoekmachines

De nieuwe wet verplicht zeer grote digitale platforms en diensten ook om te analyseren welke systeemrisico's zij creëren en hoe deze risico's kunnen worden verminderd.

Deze analyse moet elk jaar worden uitgevoerd, zodat bepaalde risico's constant worden gemonitord. Het gaat bijvoorbeeld om:

verspreiding van illegale inhoud
negatieve gevolgen voor de grondrechten
manipulatie van hun diensten met gevolgen voor de democratie en de openbare veiligheid
nadelige effecten op gendergerelateerd geweld en minderjarigen, en ernstige gevolgen voor de lichamelijke of geestelijke gezondheid van gebruikers

Donkere patronen

De Raad en het Parlement hebben afgesproken dat onlineplatforms en -interfaces die onder de wet digitale diensten vallen geen misleidende interfaces, ook wel "donkere patronen" genoemd, mogen gebruiken.

Aanbevelingssystemen

Veel toepassingen bevatten een aanbevelingssysteem waardoor gebruikers snel kunnen vinden wat ze zoeken.

Volgens de nieuwe wet moeten toepassingen transparanter zijn over de parameters op basis waarvan aanbevelingen worden gedaan en moeten gebruikers hierover beter worden geïnformeerd. De zeer grote platforms en zeer grote zoekmachines mogen gebruikers geen aanbevelingen doen op basis van profilering.

Crisismechanisme

In het kader van de Russische agressie in Oekraïne en de bijzondere gevolgen voor de manipulatie van online-informatie is een nieuw artikel opgenomen over een crisisresponsmechanisme.

De Commissie kan dit mechanisme activeren op basis van een aanbeveling van de raad van nationale coördinatoren voor digitale diensten. Zo kan de impact van de activiteiten van zeer grote platforms en zoekmachines op de crisis worden geanalyseerd en kunnen evenredige en doeltreffende maatregelen worden ingevoerd om de grondrechten te waarborgen.

Bescherming van minderjarigen online

Platforms moeten specifieke maatregelen nemen om de veiligheid van minderjarigen online te waarborgen, met name wanneer bij hen bekend is dat een gebruiker minderjarig is. Ook is het verboden om persoonsgegevens van minderjarigen te gebruiken om hen op basis daarvan gerichte reclames te tonen.

Achtergrond

De Europese Commissie presenteerde in december 2020 de wet digitale markten en de wet digitale diensten.

Deze 2 wetten vormen samen de basis van een nieuw pakket digitale regelgeving dat ervoor moet zorgen dat de Europese waarden en het Europese model ook online worden geëerbiedigd. Dit nieuwe kader is nodig om in te spelen op de opkomst van digitale reuzen en hun gebruikers te beschermen, zonder een innovatieve digitale economie in de weg te staan.

Over de wet digitale markten werd op 24 maart 2022 een voorlopig politiek akkoord bereikt door de Raad en het Parlement.

Volgende stappen

Het voorlopige akkoord moet nog worden goedgekeurd door de Raad en het Europees Parlement.

In de Raad moet het akkoord worden goedgekeurd door het Comité van permanente vertegenwoordigers (Coreper), en vervolgens moeten de formele stappen van de aannemingsprocedure worden doorlopen.