De Europese Commissie heeft op 26 februari jl., samen met de Europese Unie onder voorzitterschap van Nederland, een intergouvernementeel Actieplan voor Europa tegen de illegale handel in wilde dieren gepresenteerd.

Dit besluit is een grote overwinning in de strijd tegen criminele bendes en hun leiders die met stroperij en de illegale handel het voortbestaan van ernstig met uitsterven bedreigde soorten in gevaar brengen.

Net als andere actieplannen reikt het Actieplan tegen de illegale handel in wilde dieren een mechanisme aan waarmee eensgezind optreden van alle betrokken spelers gewaarborgd is – een cruciaal vereiste voor succes in de strijd tegen de illegale handel in wilde dieren binnen de EU en daarbuiten. Een goede onderlinge afstemming opent bijvoorbeeld de mogelijkheid om proactief financieel onderzoek te doen en in toekomstige handelsovereenkomsten beperkende voorwaarden op te nemen.

In het 5-jarenplan (2016-2020) is in grote lijnen, maar wel behoorlijk compleet vastgelegd wat er van elk van de actoren wordt verwacht (de Europese Commissie, de afzonderlijke lidstaten, Europol, de Hoge Vertegenwoordigers van de Unie voor buitenlandse zaken en overheidsbeleid, enz.) met drie prioriteitsterreinen:

1) preventie van de handel in wilde dieren en aanpakken van de onderliggende oorzaken,

2) implementatie van bestaande regelgeving, betere controle op de naleving en effectiever optreden tegen wildlifecriminaliteit,

3) versterking van de internationale samenwerking tussen de landen van herkomst, de consumentenlanden en de doorvoerlanden.

De belangrijkste aspecten van het Actieplan zijn:

Meer en effectievere financiële ondersteuning van ontwikkelingslanden met gebruikmaking van de Natuurbeschermingsstrategie voor Afrika en financieringsbronnen als het Europees Ontwikkelingsfonds voor acties in het kader van de strijd tegen de illegale handel.
Betere zorg voor in beslag genomen levende dieren in alle lidstaten, met tijdelijke opvangfaciliteiten voor dieren, mechanismen voor duurzame herhuisvesting, en goede samenwerking tussen de lidstaten.
De erkenning van wildlifecriminaliteit als een ernstige vorm van misdaad dient ook tot uiting te komen in de nationale wetgeving van de EU-lidstaten.
Mechanismen voor samenwerking tussen instanties (in de vorm van Speciale Eenheden, Memoranda van Overeenstemming e.d.) binnen de lidstaten (douane, politie, controle-instanties, CITES).
Grensoverschrijdende samenwerking door de lidstaten met Europol en Eurojust met het oog op de uitvoering van gezamenlijke operaties en het formeren van onderzoeksteams.
Verbeteren en stroomlijnen van het verzamelen van gegevens binnen de lidstaten, zodat de Europese Commissie kan beschikken over kwalitatief hoogwaardige statistische gegevens (o.a. naar aanleiding van controles, onderzoeken, inbeslagnames, geconstateerde delicten, vervolging en berechting van criminelen, enz.); de ENPE (het Europees Netwerk van openbare aanklagers die milieudelicten vervolgen) moet daartoe een ‘Database van delicten’ opzetten.
Aanpakken van cybercrime met actieve participatie vanuit het bedrijfsleven en opbouwen van capaciteit voor gespecialiseerde cybercrime-eenheden.
Samenwerking in CITES-verband - Op de 17de Conferentie van Partijen wordt een voorstel ingediend om een aantal soorten die als exotisch huisdier in de EU kunnen worden geïmporteerd, bedreigde status te verlenen; besluitvorming ten aanzien van corruptie; opschorting van handel bij niet-naleving.
Via invloed op EU-handelsbeleid en -instrumenten en overleg met hoge EU-functionarissen de illegale handel in wilde dieren op de agenda zetten.
Effectievere aanpak van de georganiseerde misdaad, met inbegrip van cybercrime, witwassen van geld en de illegale handel in wilde dieren.
Bewustmaking versterken ten aanzien van kwetsbare diersoorten en het stellen van targets per land (landen nader in te vullen) om de vraag naar dieren terug te dringen.
Plannen om de handel in ivoor binnen en vanuit de EU verder aan banden te leggen, met door de Commissie op te stellen richtlijnen voor de opschorting van de export van ‘oud’ ruw ivoor (d.w.z., uit de tijd voor het Verdrag).
Intensievere controle bij grensovergangen, maar ook in eigen land bij dierenwinkels en fokkerijen.
Evaluatie van de effectiviteit van de Richtlijn Milieucriminaliteit 2008/99.
Voortzetting van de financiële steun aan ICCWC.

In een door de Commissie opgesteld werkdocument zijn globaal de gegevens, het bewijsmateriaal en de analyses vermeld die aan het Actieplan ten grondslag liggen. De Commissie houdt toezicht op de implementatie van het plan, met twee maal per jaar een beoordeling door de Wildlife Trade Enforcement Group van de EU en voortgangsrapportage aan het Europees Parlement en de Europese Raad in juli 2018. De eindevaluatie is voor 2020 gepland.

De besprekingen tussen de Europese Commissie en de Europese Raad gaan eind maart van start; naar verwachting zullen de conclusies in juni worden gepresenteerd. In de tussentijd zal het IFAW alles in het werk stellen om te waarborgen dat er straks een robuust Actieplan wordt ondertekend.

Bron: IFAW