Herstel van afhandeling van criminaliteit in de strafrechtsketen
/In 2020 daalde de door de politie geregistreerde criminaliteit heel sterk ten opzichte van het jaar ervoor. Die daling zet in 2021 in mindere mate door. De COVID-19 maatregelen blijven gedeeltelijk van invloed op de criminaliteit en de strafrechtketen. De afhandeling in de strafrechtsketen stijgt wel weer ten opzichte van een jaar eerder. Dat blijkt uit de publicatie Criminaliteit en Rechtshandhaving 2021, van het WODC, het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), de politie, het Openbaar Ministerie (OM) en de Raad voor de rechtspraak.
Terugkijkend op het laatste decennium (tussen 2011 en 2021) daalde de door de politie geregistreerde criminaliteit met 37%. Het geschatte aantal door burgers ondervonden delicten daalde in die periode nog sterker met 42%. De daling in de geregistreerde criminaliteit werkt in de hele keten door. Het totale aantal sancties, opgelegd door politie, OM en rechter tezamen, daalde met 43% sterker dan de geregistreerde criminaliteit.
Tekenen van herstel in het tweede pandemiejaar
De COVID-19-pandemie raakte alle onderdelen van de strafrechtsketen. Zo verminderde de instroom van zaken, werden rechtszaken op verzoek van procesdeelnemers aangehouden, werd de toegang tot gerechtsgebouwen beperkt en vonden enkele weken geen fysieke zittingen plaats. Dit alles zorgde tijdens de eerste lockdown in 2020 voor een toename van de voorraden. Ook tijdens de tweede lockdown waren de gevolgen van de coronacrisis over de volle breedte van de strafrechtketen merkbaar tot in het jaar 2021.
Het aantal door de rechter afgedane misdrijfzaken is weer toegenomen (6% meer dan een jaar eerder), maar ligt nog steeds lager dan voor de COVID-19 periode. Dat geldt ook voor het aantal door het OM opgelegde sancties. Het aantal door het OM opgelegde strafbeschikkingen steeg met 38% en ligt daarmee wel hoger dan voor de COVID-19-pandemie. Het totaal aantal sancties voor misdrijven (opgelegd door politie, OM en rechter tezamen) bleef in 2021 per saldo vrijwel constant (-1%), waar het eerste pandemiejaar – 2020 – een flinke daling (-18%) liet zien.
Het aantal door de kantonrechter afgehandelde overtredingszaken steeg met 94% ten opzichte van 2020, als gevolg van de heropening van de rechtbanken na de beperking van de toegang tot de gerechtsgebouwen in 2020.
Opvallend is de toename in ontvangsten uit sociale veiligheid, via boetes, ontnemingsmaatregelen e.d. Het bedrag van 1,4 miljard euro is een stijging van 44% ten opzichte van 2011 en een stijging van 61% ten opzichte van 2020. De uitgaven aan sociale veiligheid zijn in 2021 16 miljard euro, een stijging van 1% ten opzichte van 2020.
Soorten delicten
Traditionele vormen van criminaliteit zoals geregistreerde woninginbraken, winkeldiefstallen en zakkenrollerij daalden met respectievelijk 23%, 11% en 19,5% ten opzichte van 2020. Mogelijk is dit toe te schrijven aan de voortzetting van het vele thuisblijven, de sluiting van niet-essentiële winkels tijdens de beide lockdowns en het sinds 2020 opnieuw verminderde toerisme als gevolg van de COVID-19 crisis.
De extreem sterke stijging in cybercrime in 2020 (128% ten opzichte van 2019), zet zich met 33% door in 2021. Maar de stijging in horizontale fraude (waaronder fraude met online handel en WhatsApp fraude) daalde juist weer ten opzichte van 2020 (-6%).
Over Criminaliteit en Rechtshandhaving
De twintigste editie van Criminaliteit en Rechtshandhaving brengt de periode 2011 tot en met 2021 in kaart. Dit statistische naslagwerk is het resultaat van samenwerking tussen het WODC, het CBS, de politie, het OM en de Raad voor de Rechtspraak. Deze editie bevat uitgebreide informatie over de aard en omvang van de criminaliteit in Nederland, de opsporing ervan door de politie, de vervolging en de strafrechtelijke reactie door het OM en de rechter en de tenuitvoerlegging van opgelegde sancties. Ook de onderlinge samenhang tussen de schakels van de strafrechtketen krijgt aandacht. Dat geldt ook voor de uitgaven en ontvangsten gemoeid met sociale veiligheid.
