Vorige week is een initiatiefnota van Pieter Omtzigt gepubliceerd met 15 voorstellen tot verbetering van de bescherming van klokkenluiders. De klokkenluidersbescherming schiet in Nederland op meerdere punten tekort. Daarom doet Omtzigt concrete voorstellen aan het kabinet om zo klokkenluiders aan te sporen meldingen van misstanden te maken en benadeling van klokkenluiders tegen te gaan.

Klokkenluiders zijn van immens belang voor de Nederlandse rechtsstaat. Door hen komen grootschalige fraude, mensenrechtenschendingen, corruptie en meer grote misstanden van bijvoorbeeld hun werkgevers aan het licht. Deze misstanden kunnen door hun meldingen snel worden aangepakt. Deze nobele taak van klokkenluiders staat in schril contrast met de manier waarop zij vaak worden behandeld. Vaak krijgen zij te maken met ernstige represailles vanwege hun melding, zoals ontslag, schorsing, bedreigingen en pesterijen. Daarom is het van groot belang dat klokkenluiders bescherming krijgen tegen deze represailles en dat snel en effectief opvolging wordt gegeven aan hun meldingen, aldus Omtzigt.

Op dit moment ligt in de Kamer de implementatie van de EU-richtlijn klokkenluiders voor. Deze wet schiet op een aantal fundamentele punten tekort. De initiatiefnota doet vijftien voorstellen om de bescherming van klokkenluiders in deze wetgeving beter te borgen.

Het doel van de initiatiefnota

Het doel van deze initiatiefnota is tweeledig. Allereerst is het van groot belang dat misstanden bij organisaties snel aan het licht komen, zodat deze kunnen worden verholpen of in de kiem kunnen worden gesmoord. Aangezien werknemers vaak de eersten (en ook de enigen) zijn die in aanraking komen met dergelijke misstanden, dienen zij aangespoord te worden om hier een melding van te maken. Het is absurd dat klokkenluiders momenteel, in plaats van aangemoedigd, ontmoedigd worden om dit te doen en vaak ernstige schade ondervinden van een melding.

Het tweede doel van de nota ziet dan ook op een effectieve bescherming tegen benadeling en toezicht op en sanctionering van organisaties die klokkenluiders toch benadelen.

Voorstellen

De klokkenluidersbescherming schiet in Nederland op meerdere punten tekort. Daarom doet Omtzigt vijftien concrete voorstellen aan het kabinet om zo klokkenluiders aan te sporen meldingen van misstanden te maken en benadeling van klokkenluiders tegen te gaan.

Voorstel 1: haal ‘maatschappelijk belang’ uit de definitie van misstand
Voorstel 2: regel wettelijk dat er een duidelijke scheiding bestaat tussen regels omtrent meldkanalen en regels omtrent bescherming tegen benadeling
Voorstel 3: regel wettelijk welke regels gelden voor de openbaarmaking
Voorstel 4: maak het Huis onafhankelijker van het ministerie van Binnenlandse Zaken
Voorstel 5: regel wettelijk dat voorafgaande toestemming van klokkenluider is vereist voor de doorzending van informatie
Voorstel 6: stel regels over het melden van geheime informatie
Voorstel 7: herformuleer het verbod op zwijgbedingen
Voorstel 8: expliciteer vormen van benadeling
Voorstel 9: breid het benadelingsverbod uit tot familieleden buiten de werkgerelateerde sfeer van de werkgever, maatschappelijke organisaties die de melding faciliteren en onterecht als klokkenluider aangemerkte personen.
Voorstel 10: breid de omkering van de bewijslast uit
Voorstel 11: stel een fonds voor klokkenluiders in
Voorstel 12: stel afschrikwekkende sancties in tegen werkgevers die melders benadelen
Voorstel 13: stel goed functionerende toezichtmechanismen op interne en externe meldkanalen in
Voorstel 14: maak anonieme meldingen mogelijk
Voorstel 15: garandeer de vertrouwelijkheid van de melding