Jaarbericht Openbaar Ministerie 2019 gepubliceerd
/Op 16 juni heeft het Openbaar Ministerie het jaarbericht over het jaar 2019 gepubliceerd. In maart, vlak voor het uitbreken van de coronacrisis in Nederland, maakte het OM al cijfers bekend over vorig jaar. In het jaarbericht worden deze en andere cijfers nader toegelicht.
Algemene cijfers
In 2019 heeft het OM in totaal meer dan 200.000 misdrijfzaken, 17.000 hoger beroepszaken, 122.000 overtredingszaken en 406.000 beroepszaken tegen een verkeersboete behandeld. Opvallend is dat in 2019 de civiele werkzaamheden van het OM voor gedwongen opname van verwarde personen (BOPZ) met 11% toenamen tot 32.250 gevallen. Daarnaast constateert het OM dat de zaken gemiddeld genomen zwaarder worden en dat steeds vaker maatwerk gevraagd wordt, ook in eenvoudige zaken. Een grote zorg is het gebrek aan zittingscapaciteit die in 2019 verder kromp.
Functioneel Parket
Uit de cijfers blijkt dat hoewel er ieder jaar een kleine toename is van het aantal onderzoeken, er in 2019 een kleine daling was van het aantal onderzoeken onder leiding van het FP:
Als wordt gekeken naar de instroom van het aantal zaken van rechtspersonen, dan lijkt er in 2017 een lichte daling ingezet te zijn die ook in 2019 is voortgezet:
Milieu
Hoewel wordt gewezen op de aandacht voor klimaat en milieu, alsook het debat daarover, valt sinds 2016 een daling te bespeuren van het aantal milieuzaken dat wordt opgepakt.
Het jaarbericht meldt: “Realisatie van door de overheid gestelde klimaatdoelen, vergt ook dat meer wordt ingezet op de aanpak van milieucriminaliteit. Ook moet structureel geregeld worden dat de vaak gespecialiseerde capaciteit die nodig is voor de opsporing, niet wordt ingezet voor andere doelen.”
Wordt het aantal veroordelingen tot een vrijheidsstraf in 2019 vergeleken tussen milieuzaken en “gewone” fraudezaken, dan is het verschil tussen 112 en 28 significant.
Meer geregistreerde criminaliteit
In 2019 was na jaren van daling sprake van een toename van de geregistreerde criminaliteit, met een opvallende stijging van het aantal aangiften van (online) fraude en oplichting. Ook het aantal aangiften van verkrachting, diefstal met geweld, bedreiging en mensenhandel/mensensmokkel liet een toename zien.
Het aantal nieuwe en lopende onderzoeken strafrechtelijke onderzoeken naar criminele samenwerkingsverbanden steeg in 2019 verder tot bijna 2.300. In 2015 waren dat nog 1.765 onderzoeken. De toename is vooral het gevolg van de groei van het aantal onderzoeken dat door de arrondissementsparketten wordt uitgevoerd. Dat steeg met 30 procent.
Het merendeel van de onderzoeken dat wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de arrondissementsparketten richt zich op de productie van en handel in drugs en het witwassen van de gemaakte winsten. Het aantal onderzoeken naar synthetische drugs nam in 2019 opvallend toe; een stijging van 34 procent ten opzichte van het jaar daarvoor.
Cybercrime
Niet verrassend, de groei van het aantal slachtoffers van cybercrime zette door; 13% van de Nederlandse bevolking gaf aan in 2019 slachtoffer te zijn geworden van een vorm van cybercrime, vooral van koop- en verkoopfraude, hacken en cyberpesten. In 2017 was dat nog 11% van de Nederlandse bevolking.
De gemaakte beleidsafspraken op dit terrein zien er als volgt uit:
In 2019 werden 381 verdachten door het OM vervolgd; 71 meer dan de doelstelling voor 2019. Verder zijn 19 hightechcrime-onderzoeken afgerond, waarmee de doelstelling van twintig onderzoeken dicht is genaderd.
Alleen de nieuwe fenomeenaanpak van cybercrime vergt nog enige aanlooptijd. Een fenomeenonderzoek is een gericht onderzoek naar een groep van criminelen die zich met een specifieke vorm van cybercriminaliteit bezighoudt, zoals het hacken en misbruiken van gebruikersaccounts van webwinkels, WhatsApp-fraude of via phishing-mails toegang krijgen tot de banktegoeden van een slachtoffer.
Onderzoeken Rijksrecherche
Misdrijven die de rechtsstaat en daarmee het aanzien en vertrouwen in de overheid (kunnen) ondermijnen worden door de Rijksrecherche onderzocht. De Rijksrecherche valt als enige opsporingsdienst direct onder de verantwoordelijkheid van het College van procureurs-generaal.
In 2019 verrichtte de Rijksrecherche 110 oriënterende, feiten- en strafrechtelijke onderzoeken. In 2019 zijn 34 lek- en 27 corruptiezaken onderzocht. Het gaat vaak om (zeer) ernstige lek- en corruptiezaken waarbij ook regelmatig contacten met georganiseerde criminaliteit worden waargenomen.
In 2019 heeft de Rijksrecherche onderzoek gedaan naar zestien schietincidenten. In deze gevallen hebben politiefunctionarissen in de uitoefening van hun functie gebruik gemaakt van een vuurwapen. Bij deze schietincidenten vielen vier dodelijke slachtoffers en raakten twaalf mensen gewond. Schietincidenten worden onderzocht door het Team Spoedeisende Inzet (TSI). TSI wordt ook ingezet bij overige incidenten waarbij zwaargewonden of dodelijke slachtoffers vallen en de betrokkenheid van politie wordt onderzocht. En bij overlijden van personen die zijn ingesloten in een cel. In totaal heeft TSI in 2019 27 gevallen onderzocht.
Tekort aan zittingscapaciteit
Het OM is in 2019 geconfronteerd met een tekort aan zittingscapaciteit bij de rechtbanken en gerechtshoven. Het lukte ondanks flinke gezamenlijke inspanningen niet om alle zaken die het OM had willen aanbrengen, ook tijdig te behandelen. De voorraad aan strafzaken bij het OM die op zitting moeten worden gepland nam in één jaar toe met 13%. De doorlooptijd van de strafzaken die door een meervoudige kamer werden behandeld nam in 2019 toe tot gemiddeld 14 maanden. Dit verhoudt zich niet tot wat burgers mogen verwachten. Het is aan slachtoffers, maar ook aan verdachten, moeilijk uit te leggen waarom het langer dan een jaar duurt voordat een rechter de zaak kan behandelen.
Ontneming
Misdaad mag niet lonen, toch in 2019 een daling van het aantal ingestelde ontnemingsvorderingen, een daling van het aantal (gedeeltelijk) toegewezen vorderingen, een daling van het aantal ontnemingschikkingen, daling van ontnemingstransacties, maar… een stijging van gerealiseerde geïncasseerde gelden.
Art. 12 Sv
Hoewel de mogelijkheid tot het instellen van beklag ex art. 12 Sv aan populariteit lijkt te winnen, valt dat niet terug te zien in de cijfers van het OM. Het aantal beschikkingen is sinds 2015 fors gedaald. Hoewel bekend is dat er een behoorlijke achterstand bestaat op dit gebied, kan dat de daling niet volledig verklaren (bovendien was die achterstand er in eerdere jaren ook al).
Lees het volledige:
