Juridische en psychosociale voorziening voor melders van misstanden

Vanaf aankomend najaar kan het Huis voor Klokkenluiders melders van misstanden op de werkvloer doorverwijzen voor juridische ondersteuning. Ook de pilot voor psychosociale steun, die afgelopen september startte, wordt omgezet in een structurele voorziening.   

“Het Huis voor Klokkenluiders lobbyt al vier jaar om deze ondersteuning te kunnen bieden. We zijn daarom enorm blij dat de minister daar nu gehoor aan geeft en dat wij melders straks kunnen doorverwijzen naar specialistische advocatuur, als zij die nodig hebben”, zegt Wilbert Tomesen, voorzitter Huis voor Klokkenluiders. Hij reageert hiermee op de brief die minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aan de Tweede Kamer stuurde. De minister heeft 1 oktober als streefdatum genoemd voor de juridische voorziening.

Het Huis voor Klokkenluiders adviseert en ondersteunt jaarlijks honderden mensen met een vermoeden van een misstand op de werkvloer. Sommige trajecten duren maanden, sommige zelfs jaren. Vaak zijn dit langdurig stressvolle trajecten voor de melder. Het heeft niet alleen  impact op de werkrelaties, maar ook privé.

Tomesen: ”Werknemers worden nog te vaak benadeeld door hun melding en komen bijvoorbeeld door ontslag thuis te zitten. Dit heeft niet alleen psychische, maar ook financiële gevolgen. En geld voor een schadeclaim richting werkgever is er vaak niet, omdat de ontslagen werknemer terugvalt in inkomen. Met deze nieuwe voorziening kunnen we de melders zonder vermogens- of inkomenstoets doorverwijzen voor psychosociale hulp en ondersteuning door een advocaat of mediator, dankzij middelen die door Binnenlandse Zaken beschikbaar worden gesteld.”

Rol als procesbegeleider

De adviseurs van het Huis voor Klokkenluiders krijgen een rol als procesbegeleider en verwijzen melders door naar Slachtofferhulp Nederland voor de psychosociale ondersteuning en naar de Raad voor Rechtsbijstand voor juridische ondersteuning. Ze treden zelf niet op als belangenbehartiger, dus niet als vertegenwoordiger of gemachtigde van de melder. Dat kan ook niet, vanwege de onafhankelijke positie en onderzoekstaak van het Huis voor Klokkenluiders, zoals vastgelegd in de wet. Een verwijzing door het Huis is wel noodzakelijk om in aanmerking te kunnen komen voor de middelen uit de voorziening.

Oorspronkelijk zou een steunvoorziening al worden opgenomen in de Wet Huis voor Klokkenluiders. Maar bij de inwerkingtreding van de wet in 2016 bleek deze voorziening er door de wetgever uitgehaald te zijn. Daardoor ontstond een leemte omdat het Huis niet zelf als belangenbehartiger mag optreden. Tomesen: “Wordt een melder bijvoorbeeld in het gelijk gesteld na het doen van een benadelingsonderzoek dan krijgt de melder weliswaar erkenning voor het melden van de misstand, maar moet hij eventuele juridische stappen richting werkgever zelf betalen.”

Meldingsbereidheid

Ook doet het uitblijven van een voorziening afbreuk aan de meldingsbereidheid om misstanden op te lossen. Op deze manier blijven misstanden in stand, omdat werknemers gelet op de risico’s niet meer durven te melden. Nadat het Huis voor Klokkenluiders er jaren voor heeft gepleit, is de voorziening alsnog opgenomen in de nieuwe Wet bescherming klokkenluiders, die afgelopen februari in werking trad.