Op 6 februari 2020 heeft Minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus gereageerd op het bericht 'Nederland is corrupter dan we denken' dat op 20 november jl. is verschenen op de websites van Transparency International (TI) en de Volkskrant.

In het artikel wordt gesteld dat Nederland haar positie, als land dat corruptie goed aanpakt, dreigt te verliezen door diverse incidenten. Er wordt gepleit voor actie om corruptie, in welke vorm dan ook, tegen te gaan. Het artikel illustreert een aantal zaken welke volgens de auteurs bedreigingen voor Nederland vormen.

Corruption Perceptions Index

De notering van Nederland als nummer 8 op de lijst van 180 landen, alsmede het aantal toegekende punten, is stabiel gebleven. "Natuurlijk streef ik naar een zo goed mogelijke score en volgen alle betrokken departementen recente ontwikkelingen om te bezien waar aanscherping van beleid gewenst is", aldus Grapperhaus.

Investeringen tegengaan corruptie

Grapperhaus licht in zijn brief een aantal maatregelen toe die de afgelopen jaren zijn getroffen om corruptie effectiever tegen te gaan.

In september 2016 is een anti-corruptie centrum (ACC) bij de FIOD opgericht en is in 2017 een themateam corruptie bij het Openbaar Ministerie in het leven geroepen gericht op buitenlandse en niet ambtelijke omkoping. Er lopen bij de FIOD en het Functioneel en het Landelijk Parket dientengevolge enkele tientallen onderzoeken op het gebied van niet-ambtelijke en buitenlandse ambtelijke corruptie. Met name die laatste onderzoeken zijn internationale en daarmee complexe langlopende onderzoeken.
Verder is het besluit ‘themaverwerking ambtelijke omkoping en mensenhandel’ per 1 januari 2020 in werking getreden. Het besluit strekt er onder andere toe politiegegevens over ambtelijke omkoping te kunnen verwerken in een zogenoemd themaregister. Zachte (opsporings)informatie kan met de komst van het themaregister worden bewaard en opgeslagen en later worden gebruikt in een opsporingsonderzoek of aanleiding geven tot een nieuw op te starten onderzoek.
Nederland is partij bij een aantal belangrijke internationale anticorruptieverdragen van de Raad van Europa (hierna: RvE), de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), en de Verenigde Naties (VN). Het Nederlandse anti-corruptiebeleid wordt door deze verschillende internationale gremia periodiek geëvalueerd, waarbij aanbevelingen worden gedaan hoe Nederland dit beleid en de uitvoering ervan kan versterken. Dit jaar zal Nederland zowel door de VN als de OESO in het kader van de desbetreffende corruptieverdragen worden geëvalueerd. Deze evaluaties geven het komende jaar weer momenten om te bezien waar Nederland het goed doet, en waar eventuele aanvullende inzet nodig is.

Aandachtspunten

Vestigingsklimaat: In het artikel wordt aangehaald dat een goede positie op de Corruption Perceptions Index van belang is voor de promotie van het Nederlandse vestigingsklimaat. Een aantrekkelijk vestigingsklimaat is een belangrijke reden dat internationaal opererende bedrijven in een land investeren. Ook de mate van corruptie in een land speelt hierbij voor bedrijven een rol. Wanneer het kabinet buitenlandse bedrijven informeert over het Nederlandse vestigingsklimaat maakt zij regelmatig gebruik van verschillende internationale ranglijsten. Daarbij worden vooral ranglijsten gebruikt waarin het brede en diverse palet aan vestigingsklimaatfactoren is meegenomen, zoals de Global Competitiveness Index van het World Economic Forum.
Financiële stromen: Financiële stromen die via Nederland lopen worden vaak in verband gebracht met belastingontwijking. De keerzijde van dit internationaal georiënteerde belastingstelsel is dat Nederland daarmee onbedoeld ook aantrekkelijk is geworden voor structuren waarmee belasting wordt ontweken. Belastingontwijking is ongewenst, maar niet illegaal zoals belastingontduiking en corruptie dat zijn. Het aanpakken van belastingontwijking is een belangrijke prioriteit van het kabinet. Dit kabinet maakt bijvoorbeeld een eind aan het gebruik van het Nederlandse belastingstelsel voor het doorsluizen van renten en royalty’s naar laagbelastende landen. Daarom voert dit kabinet vanaf 2021 een conditionele bronbelasting op renten en royalty’s in.
Huis voor Klokkenluiders: Hoewel het Huis onmiskenbaar een moeizame start heeft gehad, wordt het beeld dat over het Huis geschetst wordt in het artikel niet herkend. De evaluatie van het Huis wordt op dit moment voorbereid en begin 2020 wordt ermee gestart. Een belangrijke ontwikkeling is daarnaast dat de Europese Richtlijn inzake de bescherming van personen die inbreuken op het Unierecht melden eind vorig jaar in werking is getreden. De richtlijn stelt hoge eisen aan interne en externe meldkanalen en de opvolging van meldingen over inbreuken op EU-recht. Met de implementatie van deze richtlijn zal de bescherming van klokkenluiders in Nederland verder worden vergroot.

Geschenkenregister Tweede Kamer: Het Presidium van de Kamer heeft op 28 november jl. een Gedragscode ter vaststelling voorgelegd aan de Kamer. De code bevat onder meer registratieverplichtingen van de Kamerleden over diverse zaken, waaronder geschenken en voordelen. Verder is er een onafhankelijk adviseur integriteit ingesteld, die de Kamerleden ondersteunt en adviseert bij de uitleg van de integriteitsregels. De adviseur kan op verzoek vertrouwelijk schriftelijk advies uitbrengen aan Kamerleden over de uitleg en toepassing van de integriteitsregels. Met deze stappen wordt uitvoering gegeven aan de desbetreffende aanbeveling volgend uit de vierde evaluatieronde van de GRECO.
Tegengaan witwassen en UBO-register: Tevens wordt er in het artikel gerefereerd aan het plan van aanpak witwassen en pleiten de auteurs voor het openbaar maken van het UBO register. Het kabinet is van mening dat witwassen een immens en complex probleem is en dat het dan ook van groot belang is dat witwassen op een gezamenlijke en effectieve wijze wordt tegengaan.

Lees verder: