In een strafzaak kunnen opsporingsambtenaren verregaande bevoegdheden inzetten. Hier tegenover staan zware rechtswaarborgen voor de verdachte, zoals het zwijgrecht, het recht op rechtsbijstand en het inzagerecht. Maar verdachte werknemers, die naar aanleiding van een misstand moeten meewerken aan een ‘zelfonderzoek’, kennen deze rechten niet.

Naast de ‘traditionele’ opsporing is dit zelfonderzoek in Nederland bezig met een opmars. Zo zijn er zelfonderzoeken die door bedrijven zelf worden geïnitieerd. Die worden doorgaans uitgevoerd door een derde partij, zoals een advocaten- of accountantskantoor. De verhouding tot de werkgever kan meebrengen dat werknemers kunnen worden verplicht mee te werken aan zo’n zelfonderzoek, terwijl de informatie daaruit met het OM kan worden gedeeld. Het strafprocessuele zwijgrecht wordt dan een wassen neus, omdat het OM via het zelfonderzoek al over informatie over de verdachte en het strafbare feit beschikt.

In Nederland zijn zelfonderzoeken nog niet gereguleerd. Een zelfonderzoek uitgevoerd door een private partij wordt beheerst door het civiele recht, wordt het OM erbij betrokken dan komt dit in de sfeer van het strafrecht. Deze doorkruising van rechtsgebieden roept de vraag op hoe moet worden omgegaan met het zelfonderzoek.

In dit boek vergelijkt mr. Rafiq Koopman de aard van de opsporing met het daarop lijkende zelfonderzoek en plaatst hij de discussie in een nieuw licht. Ook worden ten aanzien van de waarborging van de rechten van een verdachte werknemer inconsistenties tussen de opsporing en het zelfonderzoek onderzocht.