Nieuwe regels ter bestrijding van fraude bij grensoverschrijdende betalingen in de EU

Met de nieuwe regels, die begin 2024 in werking zijn getreden, hebben belastingdiensten in de Europese Unie gemakkelijker toegang tot betaalinformatie. Btw-fraude kan hierdoor sneller worden opgespoord. Bijzondere aandacht gaat uit naar de sector van de e-commerce, die bijzonder kwetsbaar is voor niet-naleving en fraude op het gebied van btw. Belastinginkomsten die essentieel zijn voor openbare diensten worden op die manier gemist.

Achtergrondgedachte bij de nieuwe regels is dat sommige onlineverkopers goederen en diensten leveren aan klanten in de EU zonder zelf fysiek in de EU aanwezig te zijn, nergens in de EU btw-aangifte te doen of minder dan de werkelijke waarde van de onlineverkoop aan te geven. Dit wordt aangemerkt als onrechtmatig en lidstaten zouden meer middelen nodig hebben om dit te gedrag op te sporen en te beëindigen.

De daartoe opgestelde nieuwe transparantieregels, die de EU-lidstaten zullen helpen btw-fraude aan te pakken, zijn per 1 januari 2024 in werking getreden. Een belangrijke rol is weggelegd voor het geïntroduceerde centrale elektronische systeem van betalingsinlichtingen (Cesop).

Aan het Cesop ligt een Verordening van de Raad ((EU) 2020 283 van 18 februari 2020) over versterking van administratieve samenwerking bij de bestrijding van btw fraude en een Richtlijn van de Raad ((EU) 2020 284) over voorschriften voor betalingsdienstaanbieders ten grondslag. In artikel 2 van de Verordening en de Richtlijn wordt de toepassing per 1 januari 2024 bepaald. Eind november 2023 bracht de Europese Commissie, ter facilitering van de implementatie van de Cesop regels, Richtsnoeren over het rapporteren van betalingsdata (EN; vertalingen volgen in de eerste helft van 2024) uit, die samen met de Cesop Expertgroep en het Cesop Expertteam zijn opgesteld. Ook werd een Q&A over het Cesop uitgebracht.

Nieuwe regels over toezicht grensoverschrijdende betalingen

De nieuwe regels kennen een belangrijke rol toe aan betalingsdienstaanbieders zoals banken, instellingen voor elektronisch geld, betalingsinstellingen en postgirodiensten. Samen faciliteren zij meer dan 90 procent van de onlineaankopen in de EU.

Vanaf 1 januari 2024 zullen deze betalingsdienstaanbieders ingevolge de regels toezicht moeten houden op de begunstigden van grensoverschrijdende betalingen. Vanaf 1 april 2024 moeten zij inlichtingen doorgeven aan overheidsdiensten van EU-lidstaten over degenen die meer dan 25 grensoverschrijdende betalingen per kwartaal ontvangen. Deze inlichtingen worden gecentraliseerd in een nieuwe Europese databank die door de Europese Commissie is ontwikkeld: het centrale elektronische systeem van betalingsinlichtingen (Cesop). De inlichtingen worden opgeslagen, geaggregeerd en vergeleken met andere gegevens.

Lidstaten kunnen over alle inlichtingen in Cesop beschikken via Eurofisc: het in 2010 gelanceerde EU-netwerk van deskundigen op het gebied van de btw-fraudebestrijding. Zo kunnen ze gegevens gemakkelijker analyseren en online verkopers identificeren die btw-eisen niet naleven, ook als bedrijven niet in de EU gevestigd zijn.

Eurofisc-verbindingsambtenaren mogen ook maatregelen nemen op nationaal niveau. Te denken valt aan verzoeken om inlichtingen, audits of het schrappen van btw-nummers. Soortgelijke reeds bestaande bepalingen in sommige lidstaten en in andere landen hebben een tastbaar effect gehad op de bestrijding van fraude in de e-commercesector.