‘Privacywensen slachtoffers soms op gespannen voet met recht op eerlijk proces’

Wensen van slachtoffers op het gebied van privacy staan soms op gespannen voet met het recht op een eerlijk proces. Daarnaast kan het maatschappelijke belang van openbare rechtspraak botsen met de individuele belangen van slachtoffers. Dit zegt Henk Naves, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak, naar aanleiding van de publicatie van het witboek Privacy van het slachtoffer; feit of fictie? door Slachtofferhulp Nederland. In het boek vertellen slachtoffers en professionals die slachtoffers ondersteunen wat er in hun ogen vaak misgaat tijdens het strafproces, en vooral: hoe het beter kan.

Slachtoffers vragen zich bijvoorbeeld af waarom tijdens een zitting of in een uitspraak zoveel persoonlijke details ter sprake komen. En waarom zittingen met jonge verdachten achter gesloten deuren plaatsvinden, maar die met jonge slachtoffers vaak niet. ‘Het zijn legitieme vragen,’ vindt Henk Naves. ‘Slachtofferhulp Nederland geeft slachtoffers op indringende wijze een stem met dit witboek. Het laat je niet koud als je leest dat iemand onnodig een zeer traumatische gebeurtenis herbeleeft omdat ons systeem dit opdringt of omdat professionals zich niet goed genoeg in hem of haar verplaatsen.’

Verbeteren

Naves is blij met het boek. De Rechtspraak hecht belang aan goede voorzieningen en begeleiding van slachtoffers, zegt hij. ‘Dit soort verhalen dwingen ons kritisch te kijken naar hoe wij kunnen verbeteren. Als we horen dat het misgaat in de manier waarop we slachtoffers benaderen of van informatie voorzien, dan trek ik mij dat aan.’

De rechtszaal is vaak het eindstation van een langdurig en gevoelig proces waarbij slachtoffers te maken krijgen met tal van organisaties. Naves: 'Organisaties als de Rechtspraak, maar ook bijvoorbeeld het Openbaar Ministerie die over het algemeen het contact met slachtoffers onderhoudt. Veel winst is te behalen als wij professionals onderling beter met elkaar samenwerken. Zo is het belangrijk dat de rechter van tevoren weet van de specifieke wensen die een slachtoffer heeft. Samenwerking met politie, Openbaar Ministerie en Slachtofferhulp spelen hierbij een belangrijke rol. Zoals officier van justitie Annet Kramer zegt in dit witboek: “Als de samenwerking goed is, krijg je op het gebied van privacy heel veel voor elkaar.”’

Eerlijk proces

Tegelijkertijd vindt Naves het ook belangrijk dat mensen weten dat de rechter niet altijd kán voldoen aan de wensen van slachtoffers. ‘De verdachte is onschuldig tot het tegendeel is bewezen en heeft recht op een eerlijk proces. Daarbij hoort ook informatiegelijkheid, de verdachte moet weten op basis van welk dossier zijn zaak wordt beoordeeld. Dit betekent dat soms ook gevoelige, persoonlijke informatie in dat dossier staat. Dat is erg naar voor slachtoffers, maar soms onvermijdelijk. Elke keer opnieuw maakt de rechter een afweging tussen de zeer begrijpelijke en vaak wisselende wensen van slachtoffers en de belangen van de verdachte. Daarnaast is er het zwaarwegende maatschappelijk belang dat rechtspraak openbaar is. Dat geldt soms ook voor details die je als slachtoffer liever niet openbaar ziet. De afweging tussen deze belangen is complex. Het is goed dat Slachtofferhulp Nederland aandacht blijft vragen voor de positie van het slachtoffer bij deze afwegingen.’