Er komt een golf van faillissementen aan door de coronacrisis, horen we al maanden. Insolventierechter Piet Neijt leidde vijftien rechters op om die zaken op te vangen. ‘Wij zijn er klaar voor’, zegt hij. Maar wanneer het losbarst, weet niemand.

Hebben jullie het druk?

‘Niet bijzonder’, zegt Neijt. ‘We krijgen nu wel meer aanvragen voor faillissementen dan in de afgelopen maanden, maar dat is altijd zo in het najaar. Ik zie nog geen toename ten opzichte van vorig jaar. Toen werd al voorspeld dat 2020 extra druk zou worden. Deskundigen dachten dat veel bedrijven het moeilijk zouden krijgen, onder meer door de Brexit en een verwachte stijging van de rente; die kan niet eeuwig zo laag blijven. Wij zetten ons dus schrap, maar de voorspelling kwam niet uit. Er kwam wel een grote crisis waar niemand op had gerekend.’

Een crisis betekent toch: meer faillissementen?

Peit Neijt [foto: Bas Kijzers]

‘In de regel wel, maar dit is een heel bijzondere crisis. Meestal gebeurt er iets op de markt waardoor het economisch slecht gaat. De internetbubbel die rond de eeuwwisseling uit elkaar spatte bijvoorbeeld. Of de financiële crisis, met een instortende huizenmarkt en stijgende rente. Marktomstandigheden zorgen er dan voor dat ondernemers het hoofd niet boven water houden. Nu gaat het goed met de economie. We hebben te maken met gezonde bedrijven, die door de omstandigheden opeens stilstaan en daardoor in moeilijkheden komen. Dat is iets nieuws.’

Toch horen we horecabazen steeds zeggen: ik red het niet meer.

‘Klopt, de horeca- en evenementenbranche wordt hard getroffen, daar zien we ook wel wat meer faillissementen. Maar het is een gekke tijd; iedereen zit te wachten. Ondernemers vragen zich af: hoe lang duurt dit, hoe ziet de nieuwe situatie eruit, kan ik mijn bedrijf aanpassen? Wanneer gooi je de handdoek in de ring? En wanneer besluit je als schuldeiser dat het genoeg is geweest? Stel: je verhuurt een pand aan een winkelier die altijd netjes heeft betaald. Nu krijg je geen huur. Maar als je de rechtbank vraagt de winkel failliet te verklaren, staat je pand leeg en ben je een goede huurder kwijt. Je vindt echt niet zo gauw een ander in deze tijd. Dus zit je het voorlopig uit en hoop je dat het snel beter gaat.’

Misschien komt die golf helemaal niet.

‘Het is moeilijk te voorspellen, maar ik denk dat dit stilte voor de storm is. We horen al van gemeentes dat daar veel zzp’ers aankloppen voor schuldsanering. Het duurt maanden voordat zij bij de rechtbank uitkomen. Wij zijn de laatste plek waar men terecht kan. De maatschappij is nog hard bezig om bedrijven overeind te houden, gelukkig maar. Er is veel steun van de overheid, banken en kredietverzekeraars. De belangrijkste trigger voor de golf wordt denk ik als die steun minder wordt en ondernemers er zelf geen vertrouwen meer in hebben dat ze het redden.’

Wat is dan je rol als rechter?

‘Wij kijken of een faillissement echt nodig is, met als uitgangspunt: bij twijfel niet inhalen. Want als je failliet gaat, valt het doek. Dat is onomkeerbaar en heel ingrijpend. De curator komt, die verkoopt alles wat waarde heeft en daarna blijf je vrijwel altijd met restschulden zitten. Van de schuldeisers krijgt 80 procent zijn geld niet terug. Het is onze rol om bedrijven op te ruimen die geen functie meer hebben, onderdelen te redden die wel levensvatbaar zijn en de opbrengst van de verkoop eerlijk te verdelen. De rechter-commissaris houdt daar toezicht op. Verder sporen wij fraude op. Laatst merkten we dat een ondernemer misbruik maakte van overheidssteun door personeel op te voeren dat hij niet had. Daar gaat de curator achteraan.
Schulden alleen zijn niet voldoende om iemand failliet te verklaren, je moet ook blijvend gestopt zijn met betalen. Wij onderzoeken of dat zo is en welke omstandigheden een rol spelen. Corona hoort daar tegenwoordig bij. Maanden geleden hebben we een pannenkoekenboot failliet verklaard omdat anderhalve meter afstand houden daar onmogelijk was. Een andere horeca-exploitant was flink in de problemen geraakt, maar had een nieuwe formule bedacht en ging weer de goede kant op. Dan wijzen we het faillissement af.’

Heeft u tips voor ondernemers in moeilijkheden?

‘Als je ziet dat de schulden alsmaar oplopen en je komt er niet meer uit, vraag dan bijtijds een faillissement aan. Dat is niets om je voor te schamen, al denken veel mensen van wel. Daarom wachten ze vaak te lang. Ik vind het juist een teken van verantwoord ondernemerschap dat je aan de belangen van de schuldeisers denkt en de schade zoveel mogelijk beperkt.’

Meer weten? Kijk hier voor een overzicht van de faillissementscijfers.