Rechtspraak, OM en Politie pleiten voor beleidsluwe periode invoering Wetboek van Strafvordering

‘Voer in de aanloop naar de invoering van het nieuwe Wetboek van Strafvordering geen grootschalige ander beleid in.’ Dat was de belangrijkste boodschap aan de politiek afgelopen donderdag tijdens de Rechtsstaatpoort in perscentrum Nieuwspoort. Het halfjaarlijkse evenement werd voor de derde keer door de Raad voor de rechtspraak, Politie en het OM georganiseerd. De vernieuwing van het al meer dan 100 jaar oude wetboek stond deze keer centraal.

Aan de hand van stellingen werd in een volle zaal van het perscentrum gediscussieerd over thema’s rond de invoering van het nieuwe wetboek. Een immense operatie die ervoor moet zorgen dat het wetboek in 2026 gebruikt kan gaan worden. Om beurten werd het gesprek gevoerd met Kamerleden Ulysse Ellian (VVD), Michiel van Nispen (SP) en Songül Mutluer (PvdA). Maar bijvoorbeeld ook Dian Brouwer namens de advocatuur, Johan Bac van Reclassering Nederland en Hans Leijtens van de Koninklijke Marechaussee, die allen met het nieuwe wetboek aan de slag moeten, waren vertegenwoordigd.

Vernieuwing broodnodig

Volgens Peter Pulles, lid Raad van de rechtspraak, komt de vernieuwing geen moment te vroeg. 'Je kunt het huidige wetboek vergelijken met een oude villa die 100 jaar geleden voldeed, maar waarin van alles is gebeurd: verwarming, televisie, serres aangebouwd, de zolder vertimmerd. Dan heb je het over allerlei nieuwe bepalingen: uitbreiding van slachtofferrechten, moderne opsporingsmethoden. Die zijn allemaal in het wetboek beland en die hebben daar een plek gekregen die niet altijd logisch is.' Niet alleen professionals, maar burgers kunnen het wetboek dan ook begrijpen, aldus Pulles.  

Commandant van de Koninklijke Marechaussee Hans Leijtens ziet als voordeel dat de toolbox van de Marechaussee bij de tijd wordt gebracht, bijvoorbeeld bij digitale opsporing. Hanneke Ekelmans, lid korpsleiding van de Politie benadrukte het belang om in de wet ruimte te behouden om ook mee te kunnen bewegen met de behoeftes van de opsporing.

VVD Tweede Kamerlid Ulysse Ellian is het daar mee eens. Hij zou het zonde vinden als het nieuwe wetboek 'dichtgetimmerd' is. Dat betekent dat het snel verouderd en weer gewijzigd zou moeten worden. De ontwikkelingen gaan snel. Johan Bac van Reclassering noemde juist als voordeel dat hij blij is dat de rechter-commissaris  straks in een vroeg stadium een adviesrapport van de reclassering kan betrekken bij de toets of iemand vast moet blijven zitten. Ook Tweede Kamerlid Songul Mutluer vindt het voorstel in de wet voor de beweging naar voren een heel positieve ontwikkeling.

Slagen van operatie

Door de organiserende partijen werd vervolgens ook besproken wat een soepele invoering in de weg kan staan. Zo benadrukte de Raad voor de rechtspraak het belang van ruimte voor maatwerk door een actieve rechter en waarschuwde hoofdofficier van Justitie Jan Eland dat de strafrechtketen nu al zwaar belast is en dit een probleem kan vormen voor de invoering van het nieuwe wetboek.

Deze boodschap kwam bij de politiek zeker aan: SP Kamerlid Michiel van Nispen benadrukte dat de Tweede Kamer goed moet luisteren naar de uitvoering. Advocaat Dian Brouwer plaatste een kritische noot, namelijk dat de betrokkenheid van de advocatuur bij de totstandkoming van het nieuwe wetboek beperkt is en er vaak is geknabbeld aan de rechten van de verdachte.

Beleidsluwe periode

Maar de aanwezige vertegenwoordigers benadrukten met name dat het erg belangrijk is dat tijdens de invoering van het nieuwe wetboek de politiek geen grootschalige andere beleidsinitiatieven start. Volgens Jan Eland zelfs een ‘heel beleidsluwe periode, zodat wij ons kunnen focussen op deze immense operatie.'
De Nederlandse orde van advocaten (NOVA) onderschrijft de oproep van politie, OM en ZM om voldoende tijd en ruimte beschikbaar te houden voor alle professionals in de strafrechtketen rond de inwerkingtreding van het nieuwe wetboek. 'Ook voor de advocatuur geldt dat de drukke praktijk doorgaat terwijl men een heel nieuw strafprocesrecht onder de knie moet krijgen.’