Rechtbank Oost-Brabant 14 mei 2024, ECLI:NL:RBOBR:2024:2069

De rechtbank Oost-Brabant heeft een 31-jarige Rus, woonachtig in Amstelveen, veroordeeld tot een gevangenisstraf van 5 jaar en 4 maanden. Hij ontwikkelde en onderhield de softwaretool Tornado Cash, waarmee in totaal meer dan twee miljard Amerikaanse dollar werd witgewassen.

De verdachte ontwikkelde Tornado Cash samen met twee anderen en hield zich, vanaf juli 2019 tot zijn aanhouding in augustus 2022, bezig met de verdere ontwikkeling daarvan. Tornado Cash hanteert zogenaamde pools, een soort verzamelbakjes, die stortingen van cryptovaluta vanaf het ene walletadres accepteren en opnames via een ander walletadres mogelijk maken. Tornado Cash verbreekt op deze manier het transactiespoor op de zogeheten blockchain. Hierdoor verhult of verbergt Tornado Cash wat de oorspronkelijke herkomst van de opgenomen cryptovaluta is, wie de daadwerkelijke eigenaar is en waar de cryptovaluta naartoe wordt verplaatst. Doordat Tornado Cash het mogelijk maakt volledig anoniem stortingen in en opnames uit Tornado Cash te doen, wordt eveneens verborgen of verhuld wie de feitelijke beschikkingsmacht over de cryptovaluta heeft, oftewel wie de cryptovaluta voorhanden heeft.

Uit onderzoek blijkt dat er op deze manier 1,2 miljard Amerikaanse dollar aan zogeheten Ether (een cryptovaluta) is witgewassen. Deze Ether zijn afkomstig van 36 verschillende digitale diefstallen, oftewel hacks. Vanwege de gehanteerde parameters bij de selectie van de hacks, is dit slechts een ondergrens. Wanneer de gehanteerde parameters worden losgelaten, wordt duidelijk dat in totaal 2,2 miljard Amerikaanse dollar aan uit misdrijf afkomstige Ether is witgewassen. Bovendien sluit de rechtbank niet uit dat er via Tornado Cash ook cryptovaluta zijn witgewassen die niet uit hacks, maar uit andere misdrijven zijn verkregen.

Verantwoordelijkheid van oprichters

Volgens de verdachte is het nooit zijn bedoeling geweest om de wet te overtreden of criminele activiteiten te faciliteren. Hij wilde met Tornado Cash een legitieme oplossing bieden voor een groeiende privacy behoefte in de cryptogemeenschap. Hij stelt dat het aan de gebruiker is om Tornado Cash niet te misbruiken. De technische eigenschappen van Tornado Cash zouden het effectief optreden tegen dit misbruik onmogelijk maken.

De rechtbank ziet dit anders. Het is Tornado Cash die feitelijk uitvoering geeft aan de hiervoor omschreven verbergende en verhullende handelingen. Wanneer deze handelingen worden uitgevoerd ten aanzien van uit misdrijf afkomstige cryptovaluta, is sprake van het uitvoeren van witwashandelingen door Tornado Cash. Volgens de rechtbank kan Tornado Cash daarom niet slechts als een hulpmiddel voor de gebruiker worden gezien.

Tornado Cash functioneert zoals het door de verdachte en zijn medeoprichters is ontworpen en valt qua werking volledig onder hun verantwoordelijkheid. Als de verdachte mogelijkheden had willen hebben om op te kunnen treden tegen eventueel misbruik, dan had hij die moeten inbouwen. Dit deed hij echter niet. Tornado Cash werpt geen enkele drempel op voor de gebruiker die over crimineel vermogen beschikt en dit vermogen wil witwassen. De verdachte is daarom schuldig aan de tenlastegelegde witwashandelingen.

Crimineel gedrag op koop toe

De verdachte was zich er bovendien bewust van waarvoor zijn tool werd gebruikt. Het is algemeen bekend dat een ‘cryptomixer’ of vergelijkbare diensten zoals Tornado Cash, gebruikt worden bij het witwassen van cryptovaluta. Daarbij was de verdachte actief in verschillende chatgroepen waarin werd gesproken over hacks waarbij Ether was gestolen en over het feit dat cryptovaluta met een criminele herkomst in Tornado Cash werden gestort.

Dit weerhield de verdachte er niet van om Tornado Cash te ontwikkelen en zonder begrenzing (bijvoorbeeld door het inbouwen van maatregelen) aan te bieden aan het publiek. Integendeel, hij ging tot zijn aanhouding door met het verder ontwikkelen en de uitrol van Tornado Cash, waarbij vrijwel elke vervolgstap de verhullende werking en de anonimiteit van de gebruikers versterkte. De verdachte nam het eenvoudige, onbegrensde, voorzienbare en evidente gebruik door criminelen op de koop toe.

Geen legitieme tool

Tornado Cash combineert maximale anonimiteit en optimale verhullingstechnieken, met een ernstig gebrek aan functionaliteiten die identificatie, controle of opsporing mogelijk maken. Het gaat dan ook niet - zoals de verdachte doet voorkomen - om een legitieme tool, die onbedoeld door criminelen is misbruikt. Tornado Cash is naar zijn aard en werking juist voor criminelen bedoeld. De verdachte en zijn mededaders ontwierpen de tool zo dat deze automatisch de voor witwassen essentiële verhullingshandelingen verricht. De criminele gebruiker wordt volledig ontzorgd. De gebruiker vraagt, Tornado Cash draait, zonder vragen.

Gemakzuchtig handelen

Door de ontwikkeling en lancering van Tornado Cash waren de verdachte en zijn mededaders van grote waarde voor de onderwereld. Het dieptepunt is de Axie Infinity hack, gepleegd door de Lazarus Group, waarbij 625 miljoen Amerikaanse dollar aan cryptovaluta is gestolen. Daarvan is bijna 450 miljoen dollar in Tornado Cash gestort en witgewassen.

De verdachte creëerde met Tornado Cash een sluiproute voor het financieren van misdrijven en terrorisme. Hij trok zich onder het mom van een ideologie niets aan van wet- en regelgeving en waande zich onaantastbaar. Ook gedroeg hij zich gemakzuchtig wanneer hulpvragen van slachtoffers van hacks of opsporingsinstanties zich bij hem meldden, door eenvoudigweg te stellen dat hij niets voor hen kon betekenen. Met oogkleppen op ging hij door met het ontwikkelen en exploiteren van Tornado Cash. De verdachte koos ervoor om van het misbruik weg te kijken en nam daarvoor geen enkele verantwoordelijkheid.

De rechtbank vindt net als de officier van justitie een celstraf van 5 jaar en 4 maanden op zijn plaats. Daarnaast krijgt de verdachte zijn inbeslaggenomen Porsche en zo’n 1,9 miljoen euro aan onder meer cryptovaluta niet terug.

Lees hier de volledige uitspraak.