Verdachten van ernstige zeden- en geweldsmisdrijven zijn voortaan verplicht aanwezig op de zitting en bij de uitspraak in hun strafzaak. Dit zorgt ervoor dat het slachtoffer of de nabestaande gebruik kan maken van het spreekrecht in het bijzijn van de verdachte. Hierdoor wordt de verdachte geconfronteerd met de impact die het misdrijf heeft op het slachtoffer of de nabestaande. De Wet uitbreiding slachtofferrechten van minister Dekker (Rechtsbescherming) die vandaag is aangenomen door de Tweede Kamer maakt dit mogelijk.

Minister Dekker:

‘Als verdachte van een ernstig misdrijf heb je straks geen keus meer, je moet er gewoon zijn in de rechtszaal. Dit is wel het minste wat je kunt doen voor het slachtoffer of de nabestaande. Zij moeten de kans hebben om ook aan de verdachte te vertellen wat het misdrijf met hen heeft gedaan. Die aanwezigheid kan ook enorm helpen bij de verwerking van zo’n heftige gebeurtenis.’

Aanwezigheid verdachte verplicht

De plicht voor een verdachte om aanwezig te zijn, is ook van belang voor de samenleving. Door de aanwezigheid van de verdachte wordt zichtbaar hoe het recht in ernstige strafzaken zijn loop krijgt. Voor de verdachte zelf is het ook van belang dat hij meemaakt wat op de zitting gebeurt en wat procesdeelnemers zeggen. Als de verdachte aanwezig is kunnen rechter en officier van justitie de verdachte zelf ook ondervragen. Dat draagt bij aan de waarheidsvinding omdat zij zelf een indruk krijgen van de persoon van de verdachte.

Spreekrecht tbs-verlenging

Er komt daarnaast spreekrecht voor slachtoffers of nabestaanden tijdens de tbs-verlengingszitting. Het is belangrijk dat slachtoffers of nabestaanden rechtstreeks contact hebben met de rechter en kunnen vertellen waarom zij bescherming nodig hebben (contact-of straatverbod). Het moment waarop een dader weer terugkeert in de samenleving, kan bij slachtoffers of nabestaanden boosheid, verdriet en angst veroorzaken. Zij worden op dat moment weer geconfronteerd met wat er is gebeurd. Door spreekrecht in te voeren tijdens de tbs-verlengingszitting kunnen slachtoffers of nabestaanden zich uitlaten over de bijzondere voorwaarden die aan de voorwaardelijke beëindiging van tbs met dwangverpleging kunnen worden verbonden.

Spreekrecht stief-familie

De stief-familie van een overleden slachtoffer mag straks ook gebruik van het spreekrecht tijdens de terechtzitting. Dat is nu nog niet zo. Hiermee wordt recht gedaan aan het feit dat steeds meer kinderen opgroeien in een samengesteld gezin.

Verder spreekt het slachtoffer of nabestaande voortaan op een vast moment, voorafgaand aan het requisitoir van de officier van justitie. Dan kan de officier er nog rekening mee houden in het formuleren van de strafeis.

Uitbreiding voorschotregeling

Ook wordt de voorschotregeling voor slachtoffers en nabestaanden uitgebreid. De regeling geldt op dit moment alleen bij zwaardere zaken waarin sprake is van een misdrijf. Dat gaat veranderen, voortaan kun je bij overtredingen ook aanspraak maken op de voorschotregeling. Dat betekent dat de overheid de schadevergoeding voorschiet als de dader na 8 maanden de definitief opgelegde schadevergoeding nog niet heeft betaald.