Op 13 december hebben de Raad en het Europees Parlement een voorlopig akkoord bereikt over de oprichting van een nieuwe Europese autoriteit voor de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering (AMLA). Dit is de kern van het antiwitwaspakket, dat tot doel heeft de EU-burgers en het financiële stelsel van de EU te beschermen tegen witwassen en terrorismefinanciering.

De AMLA zal bevoegdheden voor direct en indirect toezicht hebben ten aanzien van hoogrisicovolle meldingsplichtige entiteiten uit de financiële sector. Deze overeenkomst laat een besluit over de plaats van vestiging van het agentschap nog buiten beschouwing, daar deze kwestie afzonderlijk wordt behandeld.

Gezien het grensoverschrijdende karakter van financiële criminaliteit zal de nieuwe autoriteit het kader voor de bestrijding van witwassen van geld en de financiering van terrorisme (AML/CFT) efficiënter maken door een geïntegreerd mechanisme met nationale toezichthouders op te zetten om ervoor te zorgen dat meldingsplichtige entiteiten voldoen aan AML/CFT-gerelateerde verplichtingen in de financiële sector. De AMLA zal ook een ondersteunende rol spelen met betrekking tot niet-financiële sectoren en de financiële-inlichtingeneenheden in de lidstaten coördineren.

In aanvulling op haar toezichtbevoegdheden zal de autoriteit, om de naleving te waarborgen, de mogelijkheid hebben om in geval van ernstige, systematische of herhaaldelijke inbreuken op rechtstreeks toepasselijke vereisten, geldboeten op te leggen aan de geselecteerde meldingsplichtige entiteiten.

Toezichtbevoegdheden

De voorlopige overeenkomst verleent de AMLA bevoegdheden om direct toezicht uit te oefenen op bepaalde soorten kredietinstellingen en financiële instellingen, waaronder aanbieders van cryptoactivadiensten, indien zij als risicovol worden beschouwd of grensoverschrijdend actief zijn.

De AMLA zal een selectie maken van kredietinstellingen en financiële instellingen die in verschillende lidstaten een hoog risico vormen. De geselecteerde meldingsplichtige entiteiten zullen onder toezicht staan van gezamenlijke toezichtteams onder leiding van de AMLA, die onder meer beoordelingen en inspecties zullen uitvoeren. De overeenkomst verleent de bevoegdheid om in het eerste selectieproces toezicht te houden op maximaal 40 groepen en entiteiten.

Voor niet-geselecteerde meldingsplichtige entiteiten zou het AML/CFT-toezicht in de eerste plaats op nationaal niveau blijven.

Voor de niet-financiële sector zal de AMLA een ondersteunende rol spelen door beoordelingen uit te voeren en mogelijke inbreuken bij de toepassing van het AML/CFT-kader te onderzoeken. De AMLA zal de bevoegdheid hebben niet-bindende aanbevelingen te doen. Nationale toezichthouders zullen, indien nodig, vrijwillig een college kunnen oprichten voor een niet-financiële entiteit die grensoverschrijdend actief is.

Het voorlopige akkoord breidt het toepassingsgebied en de inhoud van de toezichtdatabank van de AMLA uit door de autoriteit te verzoeken een centrale databank op te zetten en bij te houden met informatie die relevant is voor het AML/CFT-toezichtsysteem.

Gerichte financiële sancties

De autoriteit zal erop toezien dat geselecteerde meldingsplichtige entiteiten beschikken over interne gedragslijnen en procedures om de uitvoering van gerichte financiële sancties en de bevriezing en confiscatie van vermogensbestanddelen te waarborgen.

Governance

De AMLA zal een algemene raad hebben, bestaande uit vertegenwoordigers van toezichthouders en financiële-inlichtingeneenheden uit alle lidstaten, en een raad van bestuur, die het bestuursorgaan van de AMLA wordt, bestaande uit de voorzitter van de autoriteit en 5 onafhankelijke voltijdse leden.

De Raad en het Parlement hebben het vetorecht van de Commissie met betrekking tot bepaalde bevoegdheden van de uitvoerende raad, met name de begrotingsbevoegdheden, uit de tekst gehaald.

Klokkenluidersmechanisme

Het voorlopige akkoord voorziet in een versterkt klokkenluidersmechanisme. Wat meldingsplichtige entiteiten betreft, zal de AMLA alleen meldingen van de financiële sector behandelen. Hij zal ook meldingen van werknemers van nationale autoriteiten kunnen behandelen.

Meningsverschillen

De AMLA krijgt de bevoegdheid om een bindende schikking te treffen bij meningsverschillen met betrekking tot colleges in de financiële sector en, in alle andere gevallen, op verzoek van een financiële toezichthouder.

Zetel van de AMLA

De Raad en het Europees Parlement onderhandelen momenteel over de beginselen van de selectieprocedure voor de vestigingsplaats van de nieuwe Autoriteit. Zodra hierover overeenstemming is bereikt, wordt de selectieprocedure afgerond en wordt de locatie in de verordening opgenomen.

Volgende stappen

De tekst van het voorlopige akkoord zal nu worden bijgewerkt en ter goedkeuring aan de vertegenwoordigers van de lidstaten en het Europees Parlement worden voorgelegd. Indien zij worden goedgekeurd, moeten de Raad en het Parlement de teksten formeel aannemen.

De onderhandelingen tussen de Raad en het Parlement over de verordening inzake antiwitwasverplichtingen voor de particuliere sector en de richtlijn inzake antiwitwasmechanismen zijn nog gaande.

Achtergrond

De Europese Commissie presenteerde op 20 juli 2021 een pakket wetgevingsvoorstellen om de EU-regelgeving ter bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering (AML/CFT) te versterken. Het pakket bestaat uit:

een verordening tot oprichting van een nieuwe EU-antiwitwasautoriteit (AMLA) die bevoegd zal zijn om sancties en boeten op te leggen
een verordening tot herschikking van de verordening betreffende geldovermakingen om overmakingen van cryptoactiva transparanter en beter traceerbaar te maken
een verordening inzake antiwitwasverplichtingen voor de particuliere sector
een richtlijn inzake antiwitwasmechanismen

De Raad en het Parlement bereikten op 29 juni 2022 een voorlopig akkoord over de verordening betreffende geldovermakingen.