Ondanks dat de maatschappelijke en financiële schade van organisatiecriminaliteit groot is, wordt er in de wetenschappelijke literatuur en in de rechtspraktijk betrekkelijk weinig aandacht besteed aan de schade en slachtoffers van de schadelijke gedragingen door ondernemingen. In deze bijdrage wordt ingegaan op de redenen daartoe en wordt ervoor gepleit de black box van schade en slachtofferschap te openen.

Kan een organisatie de belangen van benadeelden in een strafprocedure behartigen door voeging van een collectieve schadevergoedingsvordering? Voegingsgerechtigd zijn rechtstreeks benadeelden van het strafbare feit waarvoor de verdachte wordt veroordeeld. Benadeelden kunnen hiervoor een andere partij machtigen. Ik betoog dat een organisatie aan artikel 3:305a BW haar bevoegdheid kan ontlenen om voor benadeelden een collectieve schadevergoedingsvordering bij de strafrechter in te stellen. De hierbij geldende bijzondere ontvankelijkheidsvoorwaarde waaronder de belangrijkste dat hun belangen gelijksoortig zijn, zodat de rechter in staat is deze gebundeld te behandelen en te abstraheren van de individuele feiten en omstandigheden, maakt dat de beoordeling hiervan het strafproces niet onevenredig belast.

In het financieel-economisch strafrecht is het relatief stil op het gebied van slachtofferrechten. In deze bijdrage bespreken we hoe dat komt. We verwerpen allereerst de idee dat het financieel-economisch strafrecht vooral ‘slachtofferloze delicten’ omvat. We tonen juist aan dat slachtofferschap een zwaardere en meer diverse impact heeft dan vaak gedacht wordt. Sterker nog, deze delicten hebben grote (maatschappelijke) schade die in verschillende vormen voelbaar is voor potentieel grote groepen mensen. Het claimen van de status ‘slachtoffer’ is echter geen sinecure. Veel delicten worden buiten het strafrecht afgedaan of worden niet als volledig slachtofferwaardig gezien