In dit artikel wordt ingegaan op het handhaven met toepassing van de Omgevingswet (verder: Ow), die per 1 januari 2024 in werking is getreden. Eerst wordt het overgangsrecht inzake handhaving en de richtinggevende uitspraak hieromtrent van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (verder: Afdeling) behandeld. Dit overgangsrecht bepaalt immers of het oude dan wel het nieuwe recht van toepassing is op de aan de orde zijnde zaak. Vervolgens wordt ingegaan op de juridische handhavingsgrondslagen onder de Ow. Ook wordt het leerstuk van concreet zicht op legalisering besproken, en hoe dit waarschijnlijk uit zal pakken voor verschillende leerstukken van de Ow. Aan bod komt eveneens het vervallen van het instrument van de bouwstop, het handhaven op zorgplichten (waar in de Ow meer nadruk op komt te liggen) en ten slotte worden nog enkele andere wijzigingen in het handhavingsrecht naar aanleiding van de inwerkingtreding van de Ow doorgenomen. Bij dit alles zal de eerste rechtspraak over voornoemde leerstukken worden betrokken.

Een trend van de laatste decennia binnen het aansprakelijkheidsrecht is de toename van het aantal secundaire-aansprakelijkheidszaken, waarbij een benadeelde zijn schade niet op de directe schadeveroorzaker maar op een andere, vaak draagkrachtigere partij probeert te verhalen. Ook de overheid wordt in toenemende mate geconfronteerd met secundaire-aansprakelijkheidsprocedures. In deze bijdrage wordt ingegaan op secundaire-overheidsaansprakelijkheidskwesties die verband houden met overheidsoptreden binnen de strafrechtspleging. De auteurs bespreken hoe wordt beoordeeld of de overheid (secundair) aansprakelijk is voor schade die kan worden gerelateerd aan justitiële en strafvorderlijke overheidstaken en hoe de bijzondere positie van de overheid in die beoordeling een rol

Dit artikel bespreekt de wisselwerking tussen positieve verplichtingen vanuit het EVRM en de due diligence-norm in het Verdrag van Istanbul. Na een schets van de rol die due diligence traditioneel inneemt in het internationale recht en de rol die deze norm speelt in het Verdrag van Istanbul, verkent auteur de relatie en wisselwerking tussen due diligence en positieve verplichtingen. Ook wordt ingegaan op de eventuele gevolgen van deze wisselwerking voor de nationale rechter en op potentiële interstatelijke aansprakelijkheid.

Onderwerp van deze bijdrage is de immuniteit van lagere overheden. In het Pikmeer II-arrest heeft de Hoge Raad het kader ter beoordeling van de immuniteit van lagere overheden ter zake van door hen verrichte gedragingen uiteengezet: immuniteit van een openbaar lichaam als bedoeld in hoofdstuk 7 van de Grondwet – lagere overheden behoren tot deze categorie – dient slechts dan te worden aangenomen ‘als de desbetreffende gedragingen naar hun aard en gelet op het wettelijk systeem rechtens niet anders dan door bestuursfunctionarissen kunnen worden verricht in het kader van de uitvoering van de aan het openbaar lichaam opgedragen bestuurstaak, zodat uitgesloten is dat derden in zoverre op gelijke voet als het openbaar lichaam aan het maatschappelijk verkeer deelnemen’.