Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 3 november 2020, ECLI:NL:GHARL:2020:8890 (Civiel recht)

Deze uitspraak ziet op één van de vele procedures in een strijd tussen Sanderink c.q. zijn zonnepanelenbedrijf Dutch Solar Systems (DSS) en Brigitte van Egten, zijn ex-vriendin en tevens voormalig directeur van DSS. Sanderink en zijn huidige partner Rian van Rijbroek – dankzij een uitzending van Nieuwsuur vooral bekend geworden als ‘cybercharlatan’ – beschuldigen Van Egten al enkele jaren van fraude bij DSS.

In een eerder kort geding bij de rechtbank Amsterdam uit september 2019 verbood de rechtbank het aan Sanderink en DSS om nog langer zakelijke e-mailaccounts en andere privédocumenten van Van Egten door te nemen, en om al verkregen informatie met anderen te delen. De rechtbank formuleerde wel een mogelijke uitzondering op deze beslissing: fraudeonderzoek door een onafhankelijk bureau. Volgens Van Egten hebben Sanderink en zijn bedrijf het verbod afgelopen jaar meermaals overtreden. Een vordering van DSS tot staking van de uitvoering van het Amsterdamse vonnis werd in april afgewezen door de rechtbank Overijssel, een beslissing die afgelopen dinsdag in hoger beroep is bekrachtigd door het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.

Volgens het hof is het Amsterdamse vonnis overduidelijk: Sanderink c.q. DSS had in het geheel niet meer mogen kijken in de zakelijke e-mailaccounts van Van Egten – laat staan via deze accounts verstuurde privéberichten – of al bemachtigde berichten mogen delen met derden. Om gebruik te kunnen maken van de uitzondering, gaf DSS opdracht aan advocatenkantoor Lumen Lawyers en het transportbedrijf AB Com om bij DSS te onderzoeken of Van Egten als directeur had gefraudeerd. In dit kader kregen beide bedrijven via DSS toegang tot stukken uit de zakelijke e-mailaccounts van Van Egten.

Alleen een bureau dat ‘onafhankelijk van partijen opereert’ had een dergelijk fraudeonderzoek mogen doen volgens het hof.

Uitleg “fraudeonderzoek door onafhankelijk bureau”

DSS heeft aangevoerd dat zowel AB Com als Lumen Lawyers zijn aan te merken als onafhankelijke bureaus die onderzoek doen of hebben gedaan naar de vraag of de voormalige directeur gedurende haar werk bij DSS of haar zustervennootschap Wagner Solar fraude heeft gepleegd. In het kader van dat onderzoek hebben deze twee bedrijven toegang gekregen tot (dan wel stukken gehaald uit) het zakelijke e-mailaccount van de voormalige directeur en dat mocht op grond van het Amsterdamse vonnis, zodat de executie door de voormalige directeur onrechtmatig is.

De Amsterdamse voorzieningenrechter heeft in r.ov 4.9 overwogen dat het door hem opgelegde verbod niet in de weg staat aan een fraudeonderzoek door een onafhankelijk bureau. In het bestreden vonnis is dit zo uitgelegd dat het niet alleen moet gaan om een bureau dat onafhankelijk van partijen opereert, maar ook om een instantie met voldoende statuur, opgedaan door specifieke onderzoekservaring en voldoende kennis van adequaat forensisch onderzoek op het gebied van fraude. Het hof onderschrijft deze uitleg van het Amsterdamse vonnis. DSS heeft hier slechts tegen ingebracht dat deze uitleg ten onrechte extensief is en gaat vervolgens (in de toelichting op grief 3) met name in op de vraag of AB Com als onafhankelijk van DSS moet worden gezien. Daarmee heeft DSS deze uitleg van “fraudeonderzoek door een onafhankelijk bureau” in hoger beroep onvoldoende gemotiveerd betwist.

AB Com kwalificeert niet

In het bestreden vonnis heeft de Almelose voorzieningenrechter (in r.ov 4.11) uitgebreid gemotiveerd dat AB Com niet voldoet aan de genoemde kwalificaties, onder meer omdat AB Com kennelijk opereert op het gebied van export en import, maar niet gebleken is dat het bureau ervaring heeft op het gebied van forensisch onderzoek naar fraude. Ook dit oordeel heeft DSS niet of summier en daarmee onvoldoende gemotiveerd betwist zodat vast staat dat AB Com niet kwalificeert. Haar opmerking dat AB Com onderzoeksvaardigheden had die noodzakelijk zijn om gestolen goederen te onderscheppen, legt geen gewicht in de schaal, omdat dit niet als forensisch onderzoek zoals bedoeld door de Amsterdamse rechter (en op juiste wijze uitgelegd door de Almelose rechter) is aan te merken.

DSS heeft verder niet (of onvoldoende gemotiveerd) betwist dat zij AB Com toegang heeft gegeven tot de zakelijke e-mailaccounts van de voormalige directeur of dat zij de daaruit of uit dossierkasten gehaalde gegevens aan AB Com heeft verstrekt. Zij voert slechts aan dat niet alle e-mailbestanden kwalificeren als privé-gegevens en dat het zakelijke gegevens betreft die tot de administratie van DSS behoren. Zoals hiervoor overwogen is het hof van oordeel dat het Amsterdamse vonnis bedoelt (i) dat DSS zich in het geheel geen toegang mag verschaffen tot de zakelijke e-mailaccounts van de voormalige directeur en (ii) die toegang ook in het geheel niet aan derden mag verschaffen en (iii) evenmin de uit die accounts gehaalde gegevens aan derden mag verstrekken (tenzij aan een onafhankelijk bureau in het kader van fraudeonderzoek en dat is AB Com niet).

Lumen Lawyers kwalificeert evenmin

Vast staat dat DSS Lumen Lawyers heeft gevraagd onderzoek te doen naar de vraag of de voormalige directeur fraude heeft gepleegd in het kader van haar functie bij DSS en Wagner Solar. Ook staat vast dat DSS Lumen Lawyers toegang heeft gegeven tot de zakelijke e-mailaccounts van de voormalige directeur. Dit blijkt uit de mail van mr. Verbruggen van 18 februari 2020 aan de voormalige directeur en is ook niet betwist door DSS. De voormalige directeur heeft onder meer aangevoerd dat Lumen Lawyers de bestuurder / aandeelhouder van DSS en Strukton (één van de andere bedrijven van de bestuurder/aandeelhouder ) bijstaat in een strafrechtelijke zaak die verband houdt met een FIOD-inval bij Strukton in februari 2019. DSS heeft niet betwist dat mr. Verbruggen van Lumen Lawyers al als (strafrecht)advocaat van de bestuurder/aandeelhouder en Strukton optrad voordat hem kennelijk gevraagd is onderzoek te doen naar fraude door de voormalige directeur. Daarnaast heeft de voormalige directeur negen aanvullende omstandigheden genoemd waaruit volgens haar blijkt dat Lumen Lawyers niet onafhankelijk opereert, waaronder het feit dat mr. Verbruggen voorlopige bevindingen van zijn onderzoek heeft gedeeld met mr. De Mol, die deze bevindingen heeft gebruikt in één van de andere procedures tegen de voormalige directeur.

Tegenover deze gemotiveerde stellingen van de voormalige directeur heeft DSS onvoldoende aangevoerd om Lumen Lawyers als “onafhankelijk bureau” in de zin van het Amsterdamse vonnis te kunnen aanmerken. De verwijzing door DSS naar de onafhankelijke positie die een advocaat in het algemeen op grond van de Advocatenwet moet innemen is daarvoor onvoldoende. De omstandigheid dat dit advocatenkantoor in andere geschillen DSS, de bestuurder/aandeelhouder of Strukton bijstaat, duidt immers op een (nauwe) betrokkenheid bij DSS. Gelet op de achtergrond van het geschil tussen partijen en gelet op het geëscaleerde karakter daarvan is het aannemelijk dat de Amsterdamse voorzieningenrechter het oog heeft gehad op een instantie die op enige afstand van beide partijen kan opereren. Dat Lumen Lawyers heeft getoond die afstand te kunnen en willen bewaren heeft DSS onvoldoende onderbouwd.

Lees hier de volledige uitspraak.