EHRM 26 september 2023, ECLI:CE:ECHR:2023:0926JUD001566920 (Yalçınkaya t. Turkije)

Het EHRM heeft op 26 september jl. arrest gewezen over het gebruik van data uit ‘encrypted messaging systems’ bij de bewijsvoering in strafzaken. De conclusie van het Hof is dat verdachten het recht toekomt op volledige disclosure rond de rechtmatigheid van de verzameling van het bewijs. Dat betekent dus niet, zoals in Nederland in de EncroChat en Sky ECC-zaken gebeurde, dat aan de rechtbank slechts een ‘lijn’ van alle communicatie van bepaalde gebruikers overlegd kan worden. Welke gevolgen de uitspraak heeft voor Nederlandse zaken wordt naar verwachting op 19 december bekend, als de Hoge Raad uitspraak doet in de EncroChat-zaak.

Achtergrond

Klager was leraar en is veroordeeld vanwege lidmaatschap van de “Gülen-beweging”. Volgens de Turkse autoriteiten zit deze beweging achter de mislukte staatsgreep van 15 juli 2016. De veroordeling van klager was in beslissende mate gebaseerd op het gebruik door klager van gecodeerde berichten met “ByLock”.

De nationale rechter heeft geoordeeld dat deze applicatie gebruikt wordt uitsluitend door of ten behoeve van activiteiten van de Gülen-beweging. Iedereen die gebruik heeft gemaakt van Bylock zou in principe alleen al op die grond veroordeeld kunnen worden voor lidmaatschap van een gewapende terroristische organisatie.

Het EHRM oordeelt dat een dergelijke universele benadering door de Turkse rechterlijke macht ten aanzien van het ByLock-bewijsmateriaal in strijd is met de vereisten uit artikel 7 EVRM. Daarnaast waren er procedurele tekortkomingen in de strafprocedure tegen klager, met name wat betreft zijn toegang tot het ByLock-bewijsmateriaal dat hem specifiek aangaat, en de mogelijkheid om het effectief aan te vechten. Schending van artikel 6 EVRM.

Impact

Er staan momenteel ongeveer 8.500 verzoeken op de rol van het Hof die soortgelijke zaken betreffen. De schendingen zijn structureel. Het Hof oordeelt op grond van artikel 46 EVRM (bindende kracht en uitvoering van vonnissen), dat Turkije passende maatregelen moet nemen deze systemische problemen, met name met betrekking tot de benadering van Bylock-bewijsmateriaal door de Turkse rechterlijke macht, op te lossen.

Lees hier de volledige uitspraak.